Stanowisko RIO Łódź:
W odpowiedzi na wystąpienie Starosty Powiatu Tomaszowskiego w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych w zakresie udzielenia dotacji ze środków pochodzących z tytułu opłat i kar za korzystanie ze środowiska takim podmiotom jak Parafie – na urządzanie terenów zielonych, które będą ogólnodostępne dla mieszkańców Powiatu Tomaszowskiego oraz dla Ochotniczych Straży Pożarnych – na termomodernizację budynków OSP, Regionalna Izba Obrachunkowa podziela stanowisko zaprezentowane w opinii prawnej z dnia 4.03.2010r. Referatu Prawnego Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim.
O braku podstaw do udzielenia dotacji na wymienione wyżej zadania, zarówno w trybie określonym w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. nr 96, poz.873 z późn. zmianami), jak również w trybie uchwały organu stanowiącego podjętej na podstawie art. 221 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, przesądzają wymienione wyżej zadania, bowiem nie należą one do zadań powiatu. W uzasadnieniu podnosimy co następuje.
Zgodnie z art. 403 ust. 1 ustawy o ochronie środowiska do zadań powiatów należy finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt. 2, 5, 8,9,15,16,18,21-25,29,31,32, 38-42 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 25, poz. 150 z 2008 r. ze zmianami – ostatnia zm. z 2009 r. Dz.U. nr 215, poz. 1664). Finansowane przez powiat zadania, z wyjątkiem zadania określonego w pkt. 18, pokrywają się z zadaniami gmin. Dla ustalenia jednak zakresu zadań powiatów i gmin nie należy zapominać, że ustawy kształtujące ustrój samorządów terytorialnych wskazują zakres działania i zadania poszczególnych szczebli samorządu terytorialnego. Art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (tj. z 2001 r. Dz.U. nr 141, poz. 1592 z późn. zmianami) stanowi, że powiat wykonuje określone ustawami zadania o charakterze ponadgminnym. W założeniu ustawodawcy istotą powiatu było wykonywanie zadań publicznych, które zaspakajają potrzeby mieszkańców powiatu i których wykonywanie przekracza możliwości indywidualnych gmin. Nadto art.4 ust. 6 ustawy o samorządzie powiatowym zastrzega, że zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Podstawowym kryterium rozróżniającym, co należy do zadań powiatów a co do zadań gmin, będzie zatem zasada według której zadania powiatu muszą wynikać wprost z przepisów ustaw i nie mogą naruszać zakresu działania gmin. W przypadku urządzania terenów zielonych art. 78 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (tj. z 2009 r. Dz.U. nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) wymienia, że 1. zakładanie i utrzymywanie w należytym stanie terenów zieleni i zadrzewień należy do zadań własnych gminy. Jak wynika zatem z przytoczonego przepisu prawa urządzanie terenów zielonych nie należy do zadań powiatu, mimo że należy do zadań z zakresu ochrony środowiska.
Nie ulega także wątpliwości, że termomodernizację budynków OSP można zaliczyć do zadań z zakresu ochrony środowiska, w szczególności wspomagania realizacji zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych służących ochronie środowiska oraz podejmowania przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza (art. 400a ust. 1 pkt. 5 i 21 ustawy Prawo ochrony środowiska). Jednakże sformułowane we wniosku zadanie p.n.” termomodernizacja budynków siedziby OSP” nie można zakwalifikować jako zadania o charakterze ponadgminnym. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. z 2009 r. Dz.U. nr 178, poz. 1380 z późn. zmianami) w art. 32 ust. 2 i 3 zawiera regulacje dotyczące obowiązkowego zakresu finansowania przez gminę kosztów wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczych straży pożarnych. Zatem budowa i utrzymanie budynków OSP – jeżeli służą one zapewnieniu gotowości bojowej, należy do zadań gminy a tym samym termomodernizacja budynku OSP, jako zadanie z zakresu ochrony Środowiska należy również do zadań gminy. Termomodernizacja może być jednocześnie zadaniem powiatu z zakresu ochrony środowiska jeżeli dotyczy termomodernizacji obiektów w ogólności, lecz konkretyzacja zadania, we wniosku o udzielenie wyjaśnienia, pozostaje w sprzeczności z zasadami wykonywania budżetu określonymi w art.221 w związku z art. 254 pkt. 4 i art. 43 ustawy o finansach publicznych. Przepis art. 32 ust. 3b ustawy o ochronie przeciwpożarowej nie stanowi też samoistnej podstawy do udzielenia dotacji OSP. Na potwierdzenie tego stanowiska można przytoczyć wyrok NSA z dnia 3 lipca 2002 r.:, Stosownie do art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym powiat jest zobowiązany do wykonywania zadań publicznych w takim zakresie, jaki wynika z ustaw; o tym czy i jakiego rodzaju zadania ciążą na powiecie, decydują przepisy materialnego prawa administracyjnego, według których powinny być rozstrzygnięte wątpliwości dotyczące rozróżnienia zadań gminnych i powiatowych,, (Sygn akt ISA/Ka 631/02, ONSA 4/2003). Wymienione we wniosku zadania związane z urządzaniem terenów zielonych oraz termomodernizacją budynków OSP nie należą do zadań powiatu, nie jest możliwe zlecenie ich realizacji przez powiat oraz udzielenie dotacji w trybie art. 221 ustawy o finansach publicznych.
W omawianych przypadkach Powiat Tomaszowski może na podstawie art. 220 ustawy o finansach publicznych udzielić pomocy finansowej odpowiednim gminom w formie dotacji na realizację ich zadań (por: art. 7a ustawy o samorządzie powiatowym).
{RIO Łódź, 2010-07-21, sygn. WA 4120-6a/2010/W}