Stan faktyczny:
Przepisy prawa nie regulują bezpośrednio zasad zatrudniania kierowców pojazdów samochodowych OSP. Praktyka w tym zakresie jest niejednolita. Kierowcy są zatrudniani zarówno przez gminę jak i OSP. Zatrudnienie to opiera się najczęściej na umowie zlecenia.
Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina. W związku z tym gmina przekazując OSP środki na zapewnienie gotowości bojowej (w formie dotacji art. 33a ust. 5), może w ramach tych środków przekazać pewną pulę na zatrudnienie kierowcy. OSP powinna wówczas zawrzeć z kierowcą umowę zlecenia o świadczenie usług.
Inną formą jest zatrudnienie kierowcy przez gminę na podstawie umowy zlecenia świadczenia usług. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 14) ustawy o samorządzie gminnym, jednym z zadań własnych gminy jest zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Zgodnie z art. 9 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w -tym z organizacjami pozarządowymi. Gmina może więc zawierać umowy cywilnoprawne.
W związku z pkt. 9 tabeli II.D załącznika Nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15.05.2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych możliwym jest także zatrudnienie w Urzędzie Gminy kierowcy samochodu ciężarowego. Zatrudnieni kierowcy wykonują pracę polegającą na kierowaniu samochodami pożarniczymi podczas akcji gaśniczych oraz inne czynności związane z ich codziennym użytkowaniem.
Pytanie:
W celu uniknięcia zarzutu naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, proszę o wskazanie właściwej formy prawnej zatrudniania i wydatkowania wynagrodzeń kierowców pojazdów OSP.
Stanowisko własne:
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ochrona przeciwpożarowa jest zadaniem własnym gminy. Sposób wykonywania tego zadania, w szczególności ponoszenia kosztów funkcjonowania OSP, został określony w ustawie o ochronie przeciwpożarowej (art. 28 oraz w art. 32 ustawy). Zdaniem wnioskodawcy gmina może ponosić koszty związane z wynagrodzeniem kierowców OSP służących ochronie przeciwpożarowej (zapewnienie gotowości bojowej OSP), zatrudnionych w urzędzie gminy w ramach umowy zlecenia świadczenia usług.
Stanowisko RIO Zielona Góra:
W nawiązaniu do wniosku z dnia 16 grudnia 2020 r. o udzielenie wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych, skierowanego do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze na podstawie art. 13 pkt. 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 2137), dotyczącego możliwości ponoszenia przez Gminę kosztów związanych z wynagradzaniem kierowców samochodów ciężarowych służących ochronie przeciwpożarowej w ramach zlecenia świadczenia usług – informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa podziela stanowisko Gminy przedstawione we wniosku o udzielenie wyjaśnień.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.), ochrona przeciwpożarowa jest zadaniem własnym gminy. Sposób wykonywania tego zadania, w szczególności ponoszenia kosztów funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych, został określony w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2020 r. poz. 961). W zakresie finansowania kosztów funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych obowiązki gminy zostały określone w art. 28 oraz w art. 32 ustawy. Na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina, z zastrzeżeniem, że szkolenie członków ochotniczej straży pożarnej prowadzi nieodpłatnie Państwowa Straż Pożarna.
Co do zasady, zadania własne są finansowane z dochodów własnych gmin i traktuje się je jako wydatki bieżące. Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w celu wykonywania zadań gmina może zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Zawierając umowy zlecenia świadczenia usług przez gminę z kierowcą należy zbadać czy ma zastosowanie art. 44 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia o finansach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 869 ze zm.), zgodnie z którym jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Zdaniem Kolegium, w zakresie określonym przez wyżej powołane przepisy, gmina może ponosić koszty związane z wynagrodzeniem kierowców samochodów ciężarowych służących ochronie przeciwpożarowej w ramach zlecenia świadczenia usług.
Stanowisko prezentowane w udzielonej odpowiedzi nie jest prawnie wiążące, lecz stanowi jedynie prezentację poglądu Izby, w sprawie objętej zapytaniem. Niniejsza odpowiedź nie stanowi również wykładni obowiązujących przepisów prawa w zakresie objętym zapytaniem.
{Urząd Miasta Żary, 2020-12-16, sygn. -}
{RIO Zielona Góra, 2021-01-12, sygn. RIO.II.K.061.2.2021}