Stanowisko RIO Białystok:
Odpowiadając na wniosek z dnia 7 września 2023 roku o udzielenie wyjaśnień, Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przedstawia następujący pogląd w sprawie.
Z treści załączonych do zapytania uchwał Rady Gminy Nowe Piekuty Nr XL/235/23 oraz XL/236/23 z dnia 26 czerwca 2023 r. – przedmiotem których jest przekształcenie w przedszkola oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych w Nowych Piekutach i Jabłoni Kościelnej oraz utworzenia, w konsekwencji, zespołów szkolno-przedszkolnych w miejsce szkół podstawowych – wynika, że jako podstawę ich podjęcia wskazano wyłącznie:
– przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900) określające prawo do przekształcenia oddziałów przedszkolnych w przedszkole, które to przekształcenie automatycznie tworzy zespół przedszkola ze szkołą, w której dotychczas funkcjonowały te oddziały (art. 92 ust. 1 i 2),
– art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h) ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40, ze zm.) wyrażający ogólną kompetencję organu stanowiącego gminy do tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek.
Zdarzenia nakładające obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych jednostki określają przepisy art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, ze zm.). Zgodnie z tymi regulacjami księgi zamyka się:
1) na dzień kończący rok obrotowy,
2) na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży, zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, o ile nie nastąpiło jego umorzenie,
3) na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,
4) w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia,
5) na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, to jest na dzień poprzedzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,
6) na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości,
7) na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami
– nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń.
W ocenie Izby Obrachunkowej stan faktyczny wykreowany uchwałami – przy uwzględnieniu wyżej podanych podstaw prawnych ich podjęcia – stanowi de facto reorganizację wewnętrzną dotychczas funkcjonujących jednostek budżetowych pod nazwą „szkoła podstawowa”, wynikającą ze zmiany formy zorganizowania opieki przedszkolnej. Przywołane wyżej przepisy Prawa oświatowego stanowią, że w sytuacji przekształcenia oddziałów przedszkolnych w przedszkole powstaje zespół szkolno-przedszkolny – w miejsce dotychczas funkcjonującej szkoły podstawowej.
W praktyce można zatem przyjąć, że doszło jedynie do nakazanej ustawą zmiany nazwy dotychczas funkcjonujących jednostek budżetowych (szkół), co było wynikiem reorganizacji formy wykonywania zadań przedszkolnych w trybie przewidzianym Prawem oświatowym.
Uzasadnione jest przyjęcie stwierdzenia, że nie doszło do połączenia jednostek w rozumieniu przywołanych wyżej przepisów art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości, ponieważ przedszkole powstało dopiero w dniu stworzenia zespołu, na bazie dotychczas funkcjonującego oddziału przedszkolnego wchodzącego w skład struktury szkoły. Przedszkole nie prowadziło dotychczas ksiąg rachunkowych, ponieważ nie istniało jako jednostka budżetowa na dzień poprzedzający utworzenie zespołu szkolno-przedszkolnego – brak zatem danych ewidencyjnych, które należałoby połączyć w wyniku zamknięcia ksiąg szkoły oraz przedszkola i ponownego ich otwarcia dla zespołu. Z uchwał nie wynika też, aby dokonywano likwidacji szkół podstawowych w związku do przeprowadzanym przekształceniem.
W ocenie Izby przedstawione okoliczności nie dają dostatecznych podstaw do przyjęcia, że istniał obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych szkół i otwarcia ich dla zespołów szkolno-przedszkolnych. Stwierdzony stan faktyczny posiada cechy zmiany nazw jednostek będącej wynikiem reorganizacji sposobu wykonywania przez nie niektórych zadań.
W aktualnie obowiązującym porządku prawnym brak jest podmiotu upoważnionego do wydawania wiążącej wykładni przepisów prawa. Niniejsze stanowisko w sprawie proszę potraktować jako niewiążącą opinię prawną.
{RIO Białystok, 2023-09-23, sygn. RIO.II.025-39/23}