Stanowisko RIO Opole:

W odpowiedzi na pismo z dnia 15 stycznia 2015 r. sygn. S.033.02.2015, uzupełnione pismem z dnia 10 lutego 2015 r. sygn. S.033.02.1.2015 dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia w sprawie, czy gmina może pobierać opłaty od ogłoszeń i reklam publikowanych w biuletynie informacyjnym od przedsiębiorców lokalnych działających na terenie gminy Ozimek oraz od przedsiębiorców spoza gminy Ozimek, informuję co następuje.

Analizując przedmiotowe zagadnienie na wstępie należy podkreślić, że zakres działania gminy wynika z samorządowych ustaw ustrojowych, które wyznaczają dopuszczalne prawem granice podejmowania aktywności przez gminę. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Dodatkowo art. 9 ust. 4 przedmiotowej regulacji prawnej zawiera definicję legalną zadań użyteczności publicznej z której wynika, że zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy, określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Tak zdefiniowane przez ustawodawcę pojęcie ma bezpośredni wpływ na ograniczenia w zakresie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez gminy. Art. 9 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie. Rzeczonym aktem prawnym jest ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236). Zgodnie z art. 1 ust. 1 powołanej regulacji prawnej zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego, polegają na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Art. 2 wspomnianej ustawy stanowi, że gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego. Przy czym działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego (art. 7). Należy przy tym zaznaczyć, że katalog zawarty w art. 2 nie ma charakteru zamkniętego,

Na podstawie art. 8 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe (Dz. U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.), możliwość prowadzenia działalności wydawniczej obejmuje także jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli tak, to również zasady na jakich prasa samorządowa może publikować reklamy i ogłoszenia są takie same jak te dotyczące pozostałych wydawnictw. Zgodnie z art. 36 ust. 2 i 3 prawa prasowego, ogłoszenia i reklamy nie mogą być sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego i muszą być oznaczone w sposób nie budzący wątpliwości, iż nie stanowią one materiału redakcyjnego. Odnosząc się do kwestii odpłatności za reklamy i ogłoszenia, rozstrzyga o tym art. 36 ust. 1 prawa prasowego stanowiąc, że prasa może zamieszczać odpłatne ogłoszenia i reklamy.

Zauważyć należy, że podejmując decyzję o publikowaniu reklam i ogłoszeń (płatnych bądź bezpłatnych) należy mieć na względzie wpływ prowadzonej działalności na zagrożenie naruszenia zasad konkurencji na lokalnym rynku wydawniczym.

Wyrazicielem podobnego stanowiska jest przykładowo prof. Andrzej Szewc, który w artykule Wydawanie gazet gminnych” (w: Wspólnota” 2012, nr 25/26) wskazał na brak przepisów prawnych, które uniemożliwiałyby zamieszczenia treści o charakterze reklamowym w wydawnictwach samorządowych. Ponadto podkreślił, że periodyki wydawane przez samorząd podlegają takiemu samemu rezimowi prawnemu jak pozostała prasa. Autor publikacji wskazał również na ograniczenia, które w zakresie działalności wydawniczej, wynikają z samorządowych ustaw ustrojowych oraz z ustawy o gospodarce komunalnej. Konkludując prof. Andrzej Szewc stwierdził jednak, że przepisy prawne mimo pewnych ograniczeń nie wykluczają zamieszczania płatnych reklam i ogłoszeń w gminnej prasie.

Podkreślić należy, że w literaturze spotkać można również odmienne stanowisko, zgodnie z którym publikowanie płatnych reklam i ogłoszeń nie powinno mieć miejsca w prasie wydawanej przez samorząd, gdyż nie jest zadaniem użyteczności publicznej służącym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty lokalnej. Pogląd ten wyraziły Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi (pismo z dnia 20 grudnia 2013 r. sygn. WA 4120-15/2013/w/) oraz Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu (Stanowisko Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowe we Wrocławiu z dnia 7 maja 2014 r. w sprawie wydawania gazety gminnej).

W oparciu o przedstawiony we wniosku gminy stan faktyczny, należy stwierdzić, że zamieszczanie płatnych ogłoszeń i reklam w gminnym biuletynie odbywa się na podstawie Uchwały nr XXIX/264/08 Rady Miejskiej w Ozimku z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie wydawania biuletynu informacyjnego. Przedmiotowa uchwała, niezakwestionowana przez organ nadzoru, w swej treści przewiduje pobieranie odpłatności za zamieszczanie na łamach biuletynu reklam. Zatem w świetle powyższych okoliczności faktycznych i prawnych, stanowisko jednostki w zakresie możliwości pobierania opłat od ogłoszeń i reklam należy uznać za prawidłowe.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

{RIO Opole, 2015-03-10, sygn. NA.III-0221-6/2015}