Stanowisko RIO Łódź:

W odpowiedzi na wniosek Pana Dyrektora dotyczący zajęcia przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi stanowiska w przedmiocie dopuszczalności opłacania przez podmiot prowadzący warsztat terapii zajęciowej z dotacji – środków PFRON na dany rok kalendarzowy zaległych z poprzednich lat składek na ubezpieczenie społeczne pracowników oraz składek na Fundusz Pracy uprzejmie informuję, co następuje:

1) Brak jest podstaw do udzielenia przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi wyjaśnienia w zakresie stosowania §8 ust. 1 pkt 1) lit. a) rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 lipca 2003r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej i gospodarowania środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 138, poz. 1315 z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 lipca 2003r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej i gospodarowania środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zostało uchylone z dniem 5 maja 2007r. na podstawie §13 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 kwietnia 2007r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej i gospodarowania środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 71, poz. 478 z późn. zm.)(także już nieobowiązującego).

2) Art. 10b ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dotyczy warsztatów terapii zajęciowej, jako jednej z podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, o których mowa w szczególności w art. 10 i nast. powołanej ustawy, stanowiąc, co do zasady, że koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu są współfinansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwanego w dalszej części niniejszej opinii Funduszem, oraz ze środków samorządu powiatowego, lub z innych źródeł.

Zauważyć przy tym należy, że warsztat terapii zajęciowej oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia (art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych) i może być organizowany przez fundacje, stowarzyszenia lub przez inne podmioty (art. 10b ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stanowi, że Fundusz jest państwowym funduszem celowym, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych.

Zgodnie z brzmieniem art. 49e ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych środki Funduszu podlegają zwrotowi w kwocie wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, pobranej w nadmiernej wysokości lub ustalonej w wyniku kontroli w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości, określonej w drodze decyzji nakazującej zwrot wypłaconych środków wraz z odsetkami naliczonymi od tej kwoty, od dnia jej otrzymania, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

Zauważyć należy, że wydane na podstawie art. 10b ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej określa w szczególności szczegółowe zasady dofinansowywania warsztatu, w tym sposób dofinansowania kosztów utworzenia, działalności i kosztów wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu (…).

Stosownie do postanowień §5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej powiat zawiera z jednostką zamierzającą utworzyć warsztat umowę określającą warunki i wysokość dofinansowania kosztów utworzenia i działalności warsztatu ze środków Funduszu.

Z kolei zgodnie z brzmieniem §19 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy | Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej do kosztów działalności warsztatu, które mogą być dofinansowywane ze środków Funduszu, zalicza się koszty wynagrodzenia pracowników warsztatu, należnych od pracodawcy składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, a także składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych – w przypadku ich ponoszenia.

W skierowanym do Izby Wniosku zawarte zostało pytanie, czy zgodne ze wskazanymi wyżej przepisami jest postępowanie podmiotu prowadzącego warsztat terapil zajęciowej, który z dotacji środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na dany rok kalendarzowy, opłaca zalegle z poprzednich lat, składki na ubezpieczenie społeczne pracowników oraz składki na Fundusz Pracy.

Zauważyć zatem należy, że pytanie dotyczy w istocie nie tyle kwestii zgodności ze wskazanymi przepisami prawa, ile kwestii prawidłowości wykonywania umowy, o której mowa w §5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej. Taka konstatacja wydaje się być usprawiedliwiona w szczególności w kontekście wskazania §5 ust. 1 powołanego rozporządzenia, jako jednego z przepisów, co do których zakresu stosowania zadane zostało skierowane do Izby zapytanie.

W związku z powyższym zaakcentowania wymaga, że zgodnie z postanowieniami §5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej w umowie, o której mowa w ust. 1 tego przepisu, określa się m.in. wysokość środków finansowych niezbędnych do utworzenia (uruchomienia) warsztatu i jego rocznej działalności z podziałem na rodzaje kosztów oraz źródła ich finansowania oraz sposób finansowania oraz sposób i termin rozliczania kosztów utworzenia i działalności warsztatu (§5 ust. 2 pkt 6) i pkt 7) powołanego rozporządzenia).

Ponadto stosownie do postanowień §5 ust. 5 powołanego rozporządzenia strony umowy w terminie 14 dni od dnia przyjęcia przez radę powiatu uchwały, o której mowa w art. 35a ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zwanej dalej „ustawą”, określają w formie aneksu do umowy wysokość środków na działalność warsztatu w danym roku, z uwzględnieniem:

1) podziału na poszczególne rodzaje kosztów, zaliczonych do kosztów działalności warsztatu finansowanych ze środków Funduszu;

2) procentowego udziału środków Funduszu w ogólnej kwocie środków na działalność warsztatu.

Powołany wyżej przepis §19 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia wskazuje zaś, że do kosztów działalności warsztatu, które mogą być dofinansowywane ze środków Funduszu, zalicza się m.in. koszty należnych od pracodawcy składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, a także składek na Fundusz Pracy.

Należy zauważyć, że odpowiedź na pytanie, czy zgodne ze wskazanymi w zapytaniu przepisami jest postępowanie podmiotu prowadzącego warsztat terapii zajęciowej, który z dotacji środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na dany rok kalendarzowy opłaca, zalegle z poprzednich lat, składki na ubezpieczenie społeczne pracowników oraz składki na Fundusz Pracy wymaga w istocie analizy postanowień umowy zawartej na podstawie §5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej i oceny, czy opłacanie zaległych składek jest zgodne z jej postanowieniami.

Odrębną natomiast kwestią, wykraczającą jednak poza zakres przedmiotowy pytania zawartego we wniosku o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, jest rozstrzygnięcie, czy zgodna z przepisami jest umowa zawarta na podstawie §5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej, dopuszczająca przeznaczenie środków Funduszu na dofinansowanie zaległych składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, a także składek na Fundusz Pracy. Problem ten dotyczy nie tyle zgodności postępowania podmiotu prowadzącego warsztaty terapii zajęciowej ze wskazanymi przepisami, ile zgodności postanowień samej umowy z przepisami, w szczególności §19 ust. 1 pkt 1) powołanego rozporządzenia.

{RIO Łódź, 2011-03-10, WA 4120-1a/2010/w/}