Stanowisko RIO Olsztyn:

W odpowiedzi na pismo z dnia 20 maja 2021 r., w sprawie użyczenia bezpłatnego – bez przetargu na podstawie wydanego zarządzenia – działek gminnych dla mieszkańca gminy, przez Wójta Gminy Kolno, Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie wyjaśnia, co następuje:

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami [Dz. U. 2020 r., poz. 1990), zwanej dalej u.g.n., nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne [aporty] do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.

Umowę użyczenia regulują przepisy art. 710-719 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny [Dz. U. 2020 r. poz. 1740], zwanej dalej k.c.. jak wynika z art. 710 k.c. przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas określony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Z samej definicji wynika, iż użyczenie ma charakter bezpłatny.

Organem kompetentnym do podejmowania decyzji w sprawach związanych z gospodarowaniem mieniem gminnym jest organ wykonawczy. Przepis art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym [Dz. U. 2020 r. poz. 713 ze zm.), zwanej dalej u.s.g., zawiera zamknięty katalog spraw majątkowych gminy, w których wymagana jest uchwała rady gminy. W sprawach innych, niewymienionych w tym przepisie, w tym także w przypadku umowy użyczenia, decyzje podejmuje organ wykonawczy w ramach ustawowego upoważnienia do gospodarowania mieniem gminy, wynikającego z art. 30 ust. 2 pkt 3 u.s.g.

Z powołanego wyżej art. 13 ust. 1 u.g.n. wynika, iż gminie pozostawiono możliwość nieodpłatnego rozporządzania nieruchomościami stanowiącymi jej majątek — oddawanie w użyczenie. Nieruchomość należąca do jednostek samorządu terytorialnego może być oddana w użyczenie dowolnemu podmiotowi (dowolna osoba fizyczna lub prawna). Możliwość oddania w użyczenie nieruchomości komunalnej różnym podmiotom bez potrzeby przeprowadzania przetargu nie oznacza dowolności.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z art. 12 u.g.n. organy reprezentujące jednostki samorządu terytorialnego w sprawach gospodarowania nieruchomościami (w tym przypadku wójt) zobowiązane są do gospodarowania nieruchomościami w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki. Zasady prawidłowej gospodarki to m.in. podejmowanie racjonalnych decyzji z uwzględnieniem zarówno racjonalności ekonomicznej, jak i niezbędności do wykonywania zadań publicznych lub potrzeby ich wykorzystania do innych ważnych celów.

Dlatego też przekazując w użyczenie nieruchomość komunalną należałoby na ten temat spojrzeć w szerszej perspektywie, tj. przez pryzmat zadań wykonywanych przez gminę. Powinien istnieć związek funkcjonalny pomiędzy wykorzystaniem mienia komunalnego a zaspokajaniem potrzeb wspólnoty.

Do zadań własnych gminy określonych w przepisie art. 7 ust. 1 u.s.g. należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności są to zadania w zakresie ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, edukacji publicznej, kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

Reasumując należy stwierdzić, że przepisy prawne dopuszczają możliwość zawarcia umowy użyczenia nieruchomości komunalnych z dowolnym podmiotem. Jednak uzasadnione wydaje się zawieranie umów użyczenia z podmiotami, które wykonują jakieś zadania gminy związane z szeroko pojętym zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty.

W tym miejscu należy wskazać, że Izba nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy potraktować, jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia, jak również dla organów rozstrzygających w konkretnych sprawach.

{Urząd Gminy Kolno, 2021-05-20, sygn. -}
{RIO Olsztyn, 2021-06-17, sygn. RIO.III.072-57/2021}