Umorzenie składek ZUS a dyscyplina finansów publicznych

Pytanie:

W obecnej sytuacji finansowej w jakiej znalazły się gminy, w tym Stargard w związku z przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 zmuszeni jesteśmy do podejmowania szeregu działań w celu ograniczenia wydatków. Jednym z istotnych wydatków są składki na ubezpieczenia społeczne pracowników.

Art.31 zo ust. la ustawy z dnia 2 marca 2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, stanowi:
„ 1a. Na wniosek płatnika składek, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., w wysokości 50% łącznej kwoty należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek:

1) przed dniem 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r.,
2) w okresie od dnia 1 lutego 2020 r. do dnia 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r.,
3) w okresie od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r.
– zgłosił do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych”.

Na stronie internetowej www.samorząd.pap.pl zamieszczona została następująca informacja.

„Na zadane pytanie skarbnika „Czy jednostki budżetowe (samorządowe), samorządowe zakłady budżetowe i instytucje kultury mogą ubiegać się o zwolnienie z opłacenia 50 % składek ZUS na podstawie w/w art. 31zo ust. la, Pan Paweł Żebrowski, rzecznik prasowy ZUS odpowiedział „Zwolnienie z obowiązku opłacania składek za marzec, kwiecień i maj br. jest kierowane do płatników składek, którzy mają problemy finansowe ze względu na wprowadzone ograniczenia związane z COVID-19. Mogą z niego skorzystać płatnicy składek, którzy spełniają określone w przepisach warunki. Jednym z nich jest zarejestrowanie w ZUS płatnika składek we wskazanym okresie oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych wskazanej liczby ubezpieczonych.
Jeżeli więc płatnik składek spełnia ustawowe warunki, to nie ma przeszkód, aby wystąpił z wnioskiem o zwolnienie” .

Zakładamy, że prawodawca jest racjonalny i zgodnie z konstytucją wszystkich płatników składek traktuje jednakowo, bez względu na to czy są jednostkami sektora finansów publicznych czy też nie.

W związku z powyższym, proszę o udzielenie odpowiedzi czy skorzystanie z uprawnienia ustawowego zapisanego w art.31 zo ust. 1a ustawy z dnia 2 marca 2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – stanowić będzie naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o której mowa w art.14 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Odpowiedź RIO Szczecin:
W odpowiedzi na wystąpienie Pana Prezydenta z dnia 4 maja 2020 r. (znak: ME-I.3021.9.2020.1) dotyczące odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w przypadku skorzystania z uprawnienia, o którym mowa w art. 31zo ust. 1a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, ze zm.), wyjaśniam co następuje.
Przepisy prawa, w tym przepis art. 44 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, ze zm.), w sposób szczególny nakładają na jednostki sektora finansów publicznych obowiązek wykonania zobowiązań finansowych w terminie, a niewykonanie tego obowiązku obwarowane zostało odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Dotyczy to w szczególności obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia w terminach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 226, ze zm.). Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych obowiązku tego nie uchyla, odnosząc się do następstw jego niewykonania.
Powołany w Pana wystąpieniu art. 31zo ust. 1a ww. ustawy przewiduje możliwość wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności, w tym składek na ubezpieczenia, za okres od 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. Przepis ten – zgodnie z tytułem ustawy, odzwierciedlającym w myśl zasad techniki prawodawczej przedmiot zawartych w niej regulacji, a także zgodnie z przytoczonymi w piśmie wyjaśnieniami rzecznika ZUS – statuuje rozwiązanie mające na celu zwalczanie sytuacji kryzysowych i skierowany jest do płatników składek, którzy mają problemy finansowe ze względu na ograniczenia związane z COVID-19.
Niewykonanie w terminie obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia przez jednostkę sektora finansów publicznych zawsze powinno być rozpatrywane w kategoriach naruszenia dyscypliny finansów publicznych z art. 14 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1440, ze zm.). O tym czy w danym przypadku spełnione zostały przedmiotowe i podmiotowe przesłanki wspomnianej odpowiedzialności decydują właściwe organy, powołane przepisami ww. ustawy.
Przedstawiając powyższe stanowisko informuję, iż Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie nie posiada kompetencji do dokonywania wiążącej wykładni prawa.

{Urząd Miasta Stargard, 2020-05-04, sygn. ME-1.3021.9.2020.1}
{RIO Szczecin, 2020-05-04, sygn. K.0542.PZ.24.KK.2020}