Stanowisko RIO Gdańsk:

Wnioskiem z dnia 6 lutego 2020 r., doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 7 lutego 2020 r., zwrócił się Pan o zajęcie stanowiska odnośnie sposobu ewidencjonowania środków przekazywanych gminie przez Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach tzw. Funduszu Dopłat utworzonego na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1454 z późn. zm.)

Ustosunkowując się do podanego zakresu tematycznego, wskazać należy na następujące okoliczności.

Analiza regulacji prawnych ww. ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej oraz ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania (Dz. U. z 2018 r. poz. 1540) prowadzi do wniosku, że środków przekazywanych gminie przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz wpłaty tych środków przez gminę w imieniu najemców na rachunek inwestora, nie należy ujmować w budżecie gminy jako dochodów i wydatków.

Za powyższą koncepcją przemawia przede wszystkim systematyka regulacji prawnych ww. ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Jak bowiem wynika z postanowień tego aktu prawnego, udział gminy w realizowaniu programu objętego ww. ustawą sprowadza się zasadniczo do podejmowania czynności administracyjno – ewidencyjnych związanych z jego obsługą. Jeśli zaś chodzi o aspekty finansowe związane z tymi czynnościami, to na uwagę zasługują m.in. regulacje art. 19 ust. 1 i 5 ww. ustawy. Z nich zaś wynika, że dopłaty wypłaca Bank ze środków Funduszu Dopłat na wniosek gminy, która zawarła z Bankiem umowę w sprawie stosowania dopłat. Gmina wpłaca dopłaty, w imieniu najemców, na rachunek inwestora w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania środków, o których mowa w ust. 4 ww. art. 19 ustawy. Z kolei, w art. 15 ust. 7 ww. ustawy postanowiono, że nienależnie pobrane kwoty (dopłat) wraz z odsetkami ustawowymi, o których mowa w ust. 6, stanowią przychód Funduszu Dopłat i podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Natomiast zgodnie z art. 17 ust. 4 ww. ustawy gmina niezwłocznie wpłaca środki, o których mowa w ust. 3 (zwrócone przez najemcę), na rachunek Funduszu Dopłat.

Systemowa analiza wszystkich wymienionych regulacji prawnych związanych z przepływem środków tytułem ww. dopłat, w ocenie tut. Izby, świadczy o tym, że rola gminy sprowadza się do pośredniczenia w rozliczeniach finansowych w różnych uwarunkowaniach podmiotowych. Taki sposób ukształtowania obowiązków gminy, zdaniem tut. Izby, ma także wtórne konsekwencje na płaszczyźnie sposobu realizacji gospodarki budżetowej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

W konsekwencji, z racji ww. odmienności strukturalnych i samodzielności finansowej Funduszu Dopłat, uzasadnione jest ewidencjonowanie wspomnianych środków finansowych poza budżetem gminy.

Dodatkowo za takim założeniem interpretacyjnym przemawiają systemowe uwarunkowania funkcjonowania ww. Funduszu Dopłat, w kontekście regulacji prawnych ww. ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 tej ustawy w Banku Gospodarstwa Krajowego tworzy się Fundusz Dopłat, zwany Funduszem. W ust. 3 postanowiono z kolei, że środki Funduszu przeznacza się na enumeratywnie tamże wymienione cele, w tym na dopłaty do czynszu, o których mowa w ww. ustawie o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Z ww. regulacji wynika więc, że za pomocą ww. środków Funduszu finansowane są określone cele (zadania), przy czym o zakresie przedmiotowym tych celów każdorazowo decyduje ustawodawca. Na uwagę zasługuje jednocześnie fakt, że realizacja zadania objętego ww. ustawą o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania nie wpisuje się w zakres ustawowy zadań należących do gminy określonych w art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 506 z późn. zm.).

W ocenie tut. Izby wskazane wyżej odrębności w zakresie realizowanych celów i przypisanych zadań gminie oraz ww. Funduszowi świadczą o tym, że środki ww. Funduszu nie mogą być ewidencjonowane jako dochody i wydatki budżetu gminy.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Miasta Gdańska, 2020-02-06, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku, 2020-02-27, sygn. RP.0441/26/8/1/2020}