Stanowisko RIO Opole:
Działając na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 561 ze zm. ), w odpowiedzi na pismo z dnia 24 kwietnia 2019 r. dotyczące stanowiska w zakresie wypłaty wynagrodzenia dla pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych za czas nieobecności spowodowany strajkiem, uprzejmie wyjaśniam i informuję, co następuje.
Zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.), wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Stosownie do art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 174), strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązywania sporu dotyczącego interesów wskazanych w art. 1 ustawy. Udział w strajku jest dobrowolny. Nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych udział w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami ustawy (art. 23 ust. 1 powołanej ustawy).
Przywołana ustawa nie przyznaje pracownikowi prawa do wynagrodzenia za czas udziału w strajku. Przeciwnie, z art. 23 ust. 2 tej ustawy jednoznacznie wynika, że w okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy, pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, chociaż zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz inne – poza wynagrodzeniem – uprawnienia ze stosunku pracy.
Ponadto zgodnie z uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1994 r. (sygn. akt I PZP 49/94) pracownik otrzymujący wynagrodzenie z góry powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia w każdej sytuacji niewykonywania pracy, chyba że za określony czas z mocy przepisu szczególnego zachowuje do niego prawo.
W tym przypadku nie ma znaczenia przyczyna, dla której pracownik nie świadczył pracy. Wskazuje na to SN w wyroku z 23.10.1996 r. (sygn. akt. I PRN 110/96), zgodnie z którym pracownikowi, który wynagrodzenie pobrał „z góry”, a następnie wziął udział w strajku, można bez zgody zainteresowanego odliczyć kwotę z wynagrodzenia za czas strajku jedynie w następnym okresie płatności.
Wskazać również należy na art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym organy władzy publicznej działają w granicach i na podstawie prawa. Zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie przyjmuje się, że w ramach gospodarki finansowej organom władzy jednostek samorządu terytorialnego wolno to, na co zezwalają ustawy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 maja 1993 r., III SA 2017/93 ONSA 1993, nr 4, poz. 13; Z. Gilowska, System Ekonomiczny samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 1998, s. 129). Zasada ta znalazła swój wyraz w normie art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.), stanowiącym, że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.
Reasumując stwierdzić należy, że brak jest podstaw prawnych do wypłaty wynagrodzenia dla pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych powstrzymujących się od wykonywania pracy w związku z udziałem w strajku.
Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.
{Urząd Gminy Brzeg, 2019-04-24, sygn. -}
{RIO Opole, 2019-05-08, sygn. NA.III-0221-12/2019}