Stanowisko RIO Gdańsk:

Wnioskiem z dnia 7 kwietnia 2022 r. doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 12 kwietnia 2022 r., zwrócił się Pan z prośbą o zajęcie stanowiska odnośnie problematyki związanej z wydatkowaniem środków budżetowych w kontekście art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm.) na funkcjonowanie jednostek ochotniczej straży pożarnej w kontekście różnych form ich finansowania.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2490) koszty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych są pokrywane w szczególności z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wskazany przepis stanowi podstawowy tryb pokrywania kosztów funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych, tj. z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, czyli w formie bezpośredniego wydatku z budżetu gminy. Przepis ten został zgrupowany wraz z innymi jednostkami redakcyjnymi w ramach ww. artykułu 32, gdzie w ust. 5 postanowiono, że jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać ochotniczym strażom pożarnym dodatkowe środki pieniężne również w formie dotacji.

Podkreślenia wymaga, że konstrukcja ww. przepisów nie odbiega zasadniczo od dotychczasowych zasad finansowania ochotniczych straży pożarnych, których wyznacznikami były przepisy art. 32 ust. 2-4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 869 z późn. zm.) uchylone na podstawie art. 38 pkt 14 ww. ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. W szczególności na uwagę zasługuje fakt, że finansowanie w formie dotacyjnym zarówno w poprzednim jak i w obecnym stanie prawnym, jest fakultatywnym sposobem pokrywania kosztów funkcjonowania ochotniczej straży pożarnej, co pozostaje aktualne także w kontekście wydatków na zapewnienie gotowości bojowej.

Mając na uwadze powyższe argumenty natury prawnej należy przyjąć, że w aktualnym stanie prawnym podstawową formą finansowania jednostki ochotniczej straży pożarnej jest ponoszenie bezpośrednich wydatków z budżetu gminy, natomiast przekazanie dotacji celowej przez gminę stanowi uzupełniający i fakultatywny sposób wsparcia wspomnianych jednostek. W obu tych formach mogą być realizowane powinności podmiotu tworzącego – wymienione w art. 32 ust. 1 ww. ustawie o ochronie przeciwpożarowej, czyli w zakresie pokrywania kosztów wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej. Co warto odnotować, wskazany przepis art. 32 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej nie był zintegrowany z uchylonym przepisem ww. art. 32 – ust. 3b tej ustawy, który przewidywał możliwość przekazywania przez jednostki samorządu terytorialnego dotacji ww. jednostkom. Ten ostatni przepis stanowił bowiem samodzielną formę finansowania ochotniczych straży pożarnych, a jego funkcję w nowym stanie prawnym przejął wspomniany wyżej art.32 ust. 5 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Stąd, sygnalizowane w przedłożonym piśmie wątpliwości wydają się być nieuzasadnione.

W konsekwencji, finalnie to od woli gminy zależy wybór sposobu pokrywania kosztów funkcjonowania ochotniczej straży pożarnej, w tym w zakresie kosztów związanych z zapewnieniem gotowości bojowej. W takich uwarunkowaniach prawnych nie zostanie również naruszony art. 44 ust. 2 ustawy o finansach publicznych w przypadku, gdy gmina będzie przekazywać środki w ww. zakresie przedmiotowym w formie dotacji celowej.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{RIO Gdańsk, 2022-05-04, sygn. RP.0441/84/16/1/2022}