Stanowisko RIO Białystok:

W związku z otrzymaniem wniosku z dnia 02 lutego 2022 roku (wpłynął do tut. Izby w dniu 09 lutego 2022 r.) o udzielenie wyjaśnienia w zakresie prawidłowości opodatkowania podatkiem od nieruchomości budynków i budowli wchodzących w skład infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, będących własnością gminy, administrowane przez spółkę, uprzejmie wyjaśniam.

Zagadnieniem podnoszonym w złożonym wniosku a wymagającym rozstrzygnięcia w pierwszej kolejności jest ustalenie na kim ciąży obowiązek podatkowy w opisywanym stanie faktycznym. Co do zasady jest to możliwe wyłącznie w oparciu o wnikliwą analizę treści umowy pomiędzy gminą (właścicielem przedmiotów opodatkowania) a spółką (ich posiadaczem, administratorem). Bazując wyłącznie na informacjach zawartych w opisie stanu faktycznego i przyjmując, że gmina przekazała na rzecz spółki zarząd i administrowanie siecią wodociągową i kanalizacyjną stanowiących jej własność i położonych na jej obszarze należy zbadać, czy prawa i obowiązki stron świadczą o posiadaniu nieruchomości (obiektów budowlanych), czy nie. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że to nie nazwa umowy (formalna strona) decyduje o posiadaniu dla celów podatkowych, ale realnie ukształtowany zakres uprawnień spółki w stosunku do przekazanego jej mienia. W obrocie prawnym funkcjonują umowy zawierane z osobami fizycznymi i prawnymi, które zobowiązują się do prowadzenia wskazanej w umowie działalności z wykorzystaniem majątku będącego własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Ich treść jest bardzo zróżnicowana co powoduje, iż trudno jest jednoznacznie stwierdzić czy zawsze umowa o administrowanie powoduje określone władztwo nad rzeczą, a w efekcie opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. Jeśli na mocy umowy administrator uzyskuje władanie nad nieruchomością a działalność prowadzi we własnym imieniu (nie w imieniu właściciela) będzie posiadaczem zależnym, a więc i podatnikiem podatku od nieruchomości. Natomiast gdy postanowienia umowy wskazują, że administrator działa na rzecz i w imieniu właściciela umowa nabiera charakteru umów o świadczenie usług (art. 750 kc). W takiej sytuacji administrator nie będąc posiadaczem zależnym nieruchomości nie jest też podatnikiem podatku od nieruchomości.
Władając nieruchomością w imieniu właściciela staje się w świetle art. 338 kc dzierżycielem.

Oznacza to, iż włada faktycznie rzeczą (nieruchomością) za i dla kogo innego. Powtórzyć należy, iż charakter władztwa nad nieruchomością, mając istotne znaczenie dla istnienia obowiązku podatkowego, może być ustalony jedynie w oparciu o analizę zapisów umowy. A zatem tylko racjonalnie działający organ podatkowy, którego obowiązkiem jest realizacja dochodów budżetu gminy z uwzględnieniem przymiotów powszechności i prawidłowości, ma prawne możliwości i instrumenty do dokonania niezbędnych ustaleń i wskazania podmiotu na którym ciąży obowiązek podatkowy, a co za tym idzie kto jest podatnikiem oraz jaka jest prawidłowa wysokość zobowiązania podatkowego. W tym też kontekście zmuszony jestem wskazać, iż zalecenia pokontrolne, oparte o ustalony w toku kontroli stan faktyczny, były precyzyjne i jednoznaczne. W oparciu o stwierdzone nieprawidłowości obligowały organ podatkowy do podjęcia działań zmierzających do ich usunięcia. W przedmiotowym przypadku oznacza to konieczność spersonalizowania obowiązku podatkowego w aspekcie podmiotowym i wartościowym.

W zakresie wątpliwości wyrażanych w pytaniu pierwszym wniosku należy rozstrzygać je z uwzględnieniem kwestii podnoszonych w pierwszej części pisma. Jeżeli analiza umowy doprowadzi do ustaleń, iż doszło do przekazania majątku (przedmiotów opodatkowania) spółce i jest ona w ich posiadaniu zastosowanie zwolnienia na podstawie przywołanego art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest niemożliwe. Przepis powyższy zwalnia od podatku od nieruchomości grunty i budynki lub ich części, stanowiące własność gminy, z wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą lub będących w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów. Zatem sytuacja, w której przedmioty opodatkowania związane z działalnością wod.-kan. zostały przekazane innemu podmiotowi jednoznacznie wyłącza możliwość zastosowania przedmiotowego zwolnienia.

Oznacza to, że co najmniej grunty i budynki związane z tą działalnością będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Kwestią otwartą pozostaje wysokość stawki podatkowej oraz opodatkowanie budowli, co powinno zostać rozstrzygnięte po ustaleniu statusu podmiotu w którego posiadaniu znajdują się przedmioty opodatkowania. Powinien tego dokonać organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających realizowanych z wykorzystaniem procedur zawartych w treści przepisów Działu V Ordynacji podatkowej, ewentualnie w toku prowadzonego na zasadach wynikających z przepisów ustawy postępowania podatkowego. Regionalne izby obrachunkowe nie mając statusu organu podatkowego nie są władne dokonywać niezbędnych ustaleń a tym samym rozstrzygać tego typu kwestii. Należy jednakże zauważyć, iż co do zasady spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powoływane są w celu prowadzenia działalności gospodarczej, a fakt nieosiągania zysków z określonego rodzaju działalności nie przesądza o ich braku w innych możliwych obszarach prowadzonej przez spółkę działalności. Natomiast w sytuacji w której władztwo nad przedmiotami opodatkowania nie zostało przeniesione na spółkę, podatnikiem pozostaje gmina odmiennie też trzeba rozpatrywać możliwość zastosowania zwolnienia.

Podsumowując powyższe rozważania należy także podnieść, iż aspekt braku zarobkowego charakteru działalności a tym samym uznania, że działalność wodno-kanalizacyjna nie jest działalnością gospodarczą ma znaczenie w aktualnym stanie prawnym tylko w sytuacji gdy gmina realizuje zadania z tego zakresu samodzielnie. Wówczas grunty, budynki lub ich części, stanowiące infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, będące jej własnością, od 1 stycznia 2016 roku będą korzystały ze zwolnienia z podatku od nieruchomości na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i będą podlegały wykazaniu jako zwolnione w deklaracji na podatek od nieruchomości. Natomiast budowle wchodzące w skład tej infrastruktury, jako niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie będą opodatkowane tym podatkiem, w myśl art. 2 ust. I pkt 3 ustawy. Stanowisko powyższe oparte jest o orzecznictwo sądów (np. wyrok WSA w Lublinie z 5.02.2016 r., sygn. akt I SA/LU 822/15) oraz wyjaśnienia Ministerstwa Finansów (patrz pismo Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów nr PL-LS.834.107.2015, opublikowane 16 października 2015 r. na stronie mf.gov.pl — w zakładce działalność/baza wiedzy/pisma/podatki i opłaty lokalne/2015 oraz pismo Ministerstwa Finansów Departament Podatków Sektorowych, Lokalnych oraz Podatków od Gier PL-LS.844.26.2016 z dnia 21 marca 2016 r.).

Jednocześnie podkreślić trzeba, że regionalna izba obrachunkowa nie jest organem , właściwym do rozstrzygania indywidualnych spraw podatkowych. Przedstawione poglądy nie mają charakteru wiążącego i nogą być jedynie pomocniczo wykorzystywane przez organy zobowiązane do rozstrzygania konkretnych stanów faktycznych. Wydawanie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego odbywa się na zasadach określonych w rozdziale 1a ustawy Ordynacja podatkowa.

{RIO Białystok, 2022-03-07, sygn. RIO.II-025-3/22}