Stanowisko RIO Gdańsk:

Wnioskiem z dnia 17 września 2021 r. doręczonym do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 24 września 2021 r. zwrócił się Pan z prośbą o zajęcie stanowiska odnośnie problematyki związanej z naliczaniem odsetek od należności z tytułu opłat egzekucyjnych oraz z tytułu grzywny w celu przymuszenia, o których to należnościach mowa odpowiednio w art. 64a § 1 pkt 1 i art. 119 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1427 z późn. zm.).

Przede wszystkim na uwagę zasługuje okoliczność, że zarówno tzw. grzywna w celu przymuszenia, jak i opłaty za czynności egzekucyjne mają ścisły związek z administracyjnym postępowaniem egzekucyjnym. Ustawodawca we wspomnianej wyżej ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w sposób autonomiczny, a jednocześnie kompleksowy reguluje wszystkie aspekty związane z dochodzeniem różnych należności publicznoprawnych.

Co istotne, w wybranych regulacjach prawnych wprost posługuje się sformułowaniami odnoszącymi się do naliczania odsetek, czego przykładem może być art. 27 ww. ustawy, regulujący elementy składowe tytułu wykonawczego. Tamże w § 1 pkt 3 postanowiono bowiem, że tytuł wykonawczy zawiera m.in. dane dotyczące terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaj 1 stawki tych odsetek (w tym zakresie chodzi o należność główną np. z tytułu podatku). Warto także odnotować, że występują w podanej ustawie regulacje przewidujące naliczanie odsetek od kosztów egzekucyjnych, lecz w specjalnych przypadkach, o których mowa np. w art. 64cd ww. ustawy, tj. gdy postępowanie egzekucyjne było prowadzone niezgodnie z prawem: ,, (…) organ egzekucyjny, który zakończył postępowanie egzekucyjne, zwraca zobowiązanemu lub wierzycielowi wyegzekwowane lub uzyskane koszty egzekucyjne wraz z ustawowymi odsetkami naliczonymi (…).

We wskazanej ustawie nie występują jednak zbliżone konfiguracje prawne, w których ustawodawca przewidywałby naliczanie odsetek od ww. grzywny w celu przymuszenia czy od opłat za czynności egzekucyjne.

Przedkładając powyższe wewnętrzne uwarunkowania systemowe zawarte we wspomnianej ustawie na poruszoną problematykę, w ocenie tut. Izby, nie ma uzasadnionych podstaw do założenia, aby w przypadku tych dwóch należności naliczać odsetki. Gdyby wolą ustawodawcy było takie założenie, zapewne sformułowałby stosowne przepisy w ww. ustawie.

Jednocześnie dodać należy, że za koncepcją braku możliwości naliczania odsetek w podanych przypadkach przemawiają także zewnętrzne uwarunkowania systemowe. W tym zakresie na uwagę zasługuje fakt, że funkcjonują pewne rozwiązania legislacyjne przewidujące naliczanie odsetek od zbliżonych rodzajowo kosztów generowanych w trakcie postępowania prowadzonego m.in. przed sądem powszechnym w toku postępowania cywilnego. W tym zakresie przykładowo można przywołać regulacje art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.), gdzie w § 1¹ zawarto jednoznaczny zapis przewidujący naliczanie odsetek od kosztów procesu: § 1¹. Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu – za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. Skoro jednak brak zbliżonych regulacji prawnych na kanwie ww. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, to również przy zastosowaniu wykładni systemowej zewnętrznej należy opowiedzieć się za brakiem możliwości naliczania odsetek od obu wymienionych należności.

Abstrahując od przytoczonych wyżej argumentów prawnych końcowo dodać należy, że nie ma również podstaw, aby stosować do ww. należności – z mocy odesłania z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 60 ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm.) – regulacji prawnych ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.), w tym art. 53 dotyczącego odsetek za zwłokę. Co prawda, ww. art. 67 ust. 1 ustawy o finansach publicznych wskazuje, że do niepodatkowych należności budżetowych należy stosować m.in. przepisy działu III ww. ustawy Ordynacja podatkowa, to jednak owo stosowanie powinno następować w sposób odpowiedni. Odpowiednie stosowanie nie oznacza jednak automatycznie powinności stosowania przepisów, do których następuje posiłkowe odwołanie ustawowe. Na kanwie ww. regulacji prawnych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 25 sierpnia 2020 r. (sygn. akt I SA/Rz 927/19) stwierdzono zaś, że: ,, Odwołując się do ogólnie przyjętego w orzecznictwie i w doktrynie pojmowania zasad „odpowiedniego” stosowania przepisów, wskazać należy, że takie odesłanie oznacza, że niektóre z nich znajdują zastosowanie wprost, bez żadnych modyfikacji i zabiegów adaptacyjnych, inne tylko pośrednio, a więc z uwzględnieniem konstrukcji, istoty i odrębności postępowania, w którym znajdują zastosowanie, a jeszcze inne w ogóle nie będą mogły być wykorzystane. Przejawem odpowiedniego stosowania może być więc również sytuacja, gdy przepisy innego aktu prawnego nie będą mogły być stosowane. W ocenie tut. Izby takie właśnie założenie jest aktualne w odniesieniu do obu opisanych wyżej należności związanych z postępowaniem egzekucyjnym.

Podsumowując, w ocenie tut. Izby, nie ma uzasadnionych podstaw prawnych, aby naliczać odsetki od wskazanych należności.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Gminy Kolbudy, 2021-09-17, sygn. -}
{RIO Gdańsk, 2021-10-12, sygn. RP.0441/41/45/1/2021}