Stanowisko RIO Lublin:
W związku z otrzymanym w dniu 27 maja 2022 r. wnioskiem o udzielenie wyjaśnienia w zakresie możliwości finansowania zadań Powiatowego Ośrodka Wsparcia w Krasnobrodzie ze środków własnych powiatu przedstawiam stanowisko Izby w tym zakresie.
Przepisy art. 20 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 z późn. zm.) określają zadania z zakresu administracji rządowej realizowane przez powiat, do których – stosownie do ust. 1 pkt 2 tego przepisu – należy prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Przepisy art. 20 ust. 2 powołanej ustawy stanowią, iż środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1 zapewnia budżet państwa. Oznacza to, że powiat prowadzący Powiatowy Ośrodek Wsparcia, otrzymuje z budżetu państwa dotację celową przekazywaną przez wojewodę. Zgodnie z art. 51 c ust. 2 ww. ustawy środki na bieżące finansowanie ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi planowane są w budżetach wojewodów. Wojewoda określa także sposób finansowania i ustala wysokość dotacji dla każdej jednostki. Stosownie zaś do art. 51 c ust. 4. ww. ustawy – kwota ustalonej dotacji może być zwiększona, nie więcej jednak niż o 20% w zależności od liczby uczestników oraz zakresu, jakości i rodzaju świadczonych usług.
Wskazać przy tym należy, że ustawodawca w art. 49 ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1672 z późn. zm), jednoznacznie wskazuje, że dotacje celowe na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami, powinny być przekazywane w sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonanie zlecanych zadań. Należy zauważyć, że organizacja i sposób wykonania zleconych zadań, w ramach przyznanych kwot, należy do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Tak więc dysponent środków, z mocy ustawy, zapewnia środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań zleconych (w wysokości zapewniającej realizację tych zadań). Natomiast organ wykonawczy jst, realizując zadania zlecone, powinien gospodarować tymi środkami publicznymi zgodnie z zasadą określoną w art. 254 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm.), tj. w sposób celowy i oszczędny z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Z kolei, w świetle art. 216 ust. 2 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami jednostkom samorządu terytorialnego. W planie dochodów i wydatków budżetu jst. wyodrębnia się dochody i wydatki związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zleconych j.s.t. odrębnymi ustawami.
Mając na uwadze powyższe należy podkreślić, że zadania zlecone z zakresu administracji rządowej stanowią zadania obligatoryjne jednostek samorządu terytorialnego o charakterze powszechnym. Zaniechanie lub ograniczenie przez powiat realizacji zadania publicznego może być podstawę do postawienia jednostce samorządu terytorialnego zarzutu bezczynności organu administracji publicznej, przewiekłości postępowania jak również zarzutu niewykonywania lub nienależytego wykonywania zadań w związku z ewentualną szkodą poniesioną przez uprawnionego do świadczeń finansowanych przez państwo.
Wobec tego, iż zadania zlecone mają charakter obowiązkowy – samorząd nie może odmówić ich realizacji. W opinii tutejszej Izby, powiat może przeznaczać środki własne na sfinansowanie niezbędnych wydatków dla zrealizowania powierzonych im zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, w przypadku gdy realizacja takiego zadania jest zagrożona z uwagi na brak wystarczających środków pochodzących z budżetu państwa, w szczególności w przypadku jeżeli jednostka samorządu wystąpiła o zwiększenie dotacji i otrzymała ją, a nadal środki te nie są wystarczające, bądź w sytuacji gdy wstąpiła i odmówiono jej zwiększenia. Jeśli zatem zadanie zlecone nie może być zrealizowane bez udziału środków własnych powiatu, jst dla dobra mieszkańców nie powinna go ograniczać, lecz dofinansować je ze środków własnych, a następnie może dochodzić od Skarbu Państwa stosownej rekompensaty w oparciu o regulacje zawarte w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 49 ust. 6).
Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniowa przedstawia wyłącznie swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.
{RIO Lublin, 2022-06-22, sygn. RIO.V.070.38.2022}