Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze:

Odpowiadając na wniosek z dnia 1 października 2019 r. (data wpływu do RIO – 4 października br.) w sprawie zapytania o treści: „Czy w związku z art. 278 ust. 3 – winno się dodawać dochody, przychody, wydatki i rozchody i wtedy, gdy powyższa suma przekracza 100 mln zł zatrudnić w jednostce audytora na umowę o pracę?; Czy jednak stosuje się rozgraniczenie zgodnie z art. 274 ust. 3, gdzie do wyliczenia obowiązku prowadzenia audytu wylicza się, iż suma dochodów i przychodów lub suma wydatków i rozchodów musi przekroczyć 40 mln. zł; I w takim razie jednostka może nadal podpisywać umowę z usługodawcą na prowadzenie audytu”, wyjaśniam co następuje:

zgodnie z art. 272 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 869 ze zm.) audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Ocena, o której mowa wyżej dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w jednostce. W jednostce samorządu terytorialnego zadania przypisane kierownikowi jednostki związane z audytem wewnętrznym wykonują odpowiednio: wójt, burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego (art. 276 ustawy).

W myśl normy prawnej ujętej w art. 274 ust. 3 ustawy o finansach publicznych audyt wewnętrzny prowadzi się w jednostkach samorządu terytorialnego, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego kwota dochodów i przychodów lub kwota wydatków i rozchodów przekroczyła wysokość 40 000 000 zł.

Audyt wewnętrzny prowadzi się również w jednostkach sektora finansów publicznych, których kierownicy podejmą decyzję o prowadzeniu audytu wewnętrznego.

Audyt wewnętrzny prowadzi: audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce albo usługodawca niezatrudniony w jednostce (art. 275 ustawy).

Ustawodawca w art. 278 ust. 3 ustawy o finansach publicznych określa, iż w jednostkach samorządu terytorialnego audyt wewnętrzny może być prowadzony przez usługodawcę, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego kwota dochodów i przychodów oraz kwota wydatków i rozchodów jest niższa niż 100 000 000 zł.

W doktrynie na podstawie ww. przepisu ukształtował się pogląd, iż w jednostkach samorządu terytorialnego, jak też w związkach jednostek samorządu terytorialnego i w związkach metropolitalnych, audyt wewnętrzny może być prowadzony przez usługodawcę, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej takiego podmiotu samorządowego kwota dochodów i przychodów oraz kwota wydatków i rozchodów jest niższa niż 100 000 000 zł. Zastosowane w treści art. 278 ust. 3 ustawy o finansach publicznych spójniki „i” łączące dochody z przychodami, a także wydatki z rozchodami, a następnie spójnik „oraz” łączący wyżej wskazane pary kategorii budżetowych oznaczają, że limit kwotowy 100 000 000 zł powinien być odnoszony do całej uchwały budżetowej. Przekroczenie tego limitu, niezależnie czy w momencie uchwalania budżetu, czy w chwili jego nowelizacji skutkującej podwyższeniem którejkolwiek z kwot (dochodów, przychodów, wydatków, rozchodów), kreuje obowiązek zatrudnienia audytora wewnętrznego w jednostce samorządu terytorialnego (związku tych jednostek lub związku metropolitalnym).

Zgodnie z art. 279 ust. 3 tej ustawy umowę z usługodawcą jednostka sektora finansów publicznych zawiera na okres co najmniej roku. Ponadto określone skutki prawne wynikają z art. 275 ustawy o finansach publicznych, który określa alternatywnie i rozłącznie dwa sposoby prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych, o czym przesądza zastosowanie w jego treści spójnika „albo”. Zatem, dopóki nie nastąpi rozwiązanie umowy z usługodawcą prowadzącym audyt wewnętrzny w jednostce samorządu terytorialnego (związku jednostek samorządu terytorialnego lub związku metropolitalnym), dopóty nie można w niej zatrudnić audytora wewnętrznego.

Uprawnienie do prowadzenia audytu wewnętrznego przez usługodawcę w jednostkach samorządu terytorialnego, ich związkach oraz związkach metropolitalnych ustawodawca ograniczył jedynie do kryterium wartościowego. (patrz: komentarz do art. 278 ustawy o finansach publicznych – Ofiarski Zbigniew, LEX).

Jednocześnie podkreślam, że ww. wyjaśnienia udzielone przez Izbę nie są wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnień i nie stanowią również wykładni obowiązujących przepisów prawa w zakresie opisywanym we wniosku.

{Urząd Gminy w Kłodawie, 2019-10-01, sygn. -}

{Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, 2019-11-05, sygn. RIO.II.K.071.23.2019}