Stanowisko RIO Opole:

W odpowiedzi na pismo z dnia 19 lutego 2015 r. sygn. OŚ.3050.1.2015, uzupełnione pismem z dnia 31 marca 2015 r. sygn. OŚ.3050.2.2015, dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia w sprawie możliwości realizacji zadań w ramach funduszu sołeckiego przez Gminny Ośrodek Kultury polegających m.in. na: modernizacji świetlic wiejskich, organizacji spotkań integracyjnych, budowy placu zabaw ze środków otrzymanych od gminy w formie dotacji celowej, informuję co następuje.

Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r., poz. 301), środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Ponadto na podstawie art. 2 ust. 7 powyższej regulacji prawnej, środki te można przeznaczyć również na pokrycie wydatków na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej.

Zatem kluczowe dla omawianego zagadnienia jest aby przedsięwzięcie, określone w uchwalonym przez zebranie wiejskie wniosku, spełniało łącznie kryteria, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy o funduszu sołeckim.

Dodatkowo na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy o funduszu sołeckim wniosek, oprócz wskazania przedsięwzięcia przewidzianego do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa, powinien zawierać oszacowanie jego kosztów i uzasadnienie. Należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 5 ust. 11 powołanej regulacji prawnej, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa w przypadku, gdy zamierzone przedsięwzięcia nie spełniają wymogów określonych w art. 2 ust. 6 lub 7.

Rozpatrując przedmiotowe zagadnienie nie można pominąć faktu, że instytucje kultury funkcjonują w oparciu o ustawę z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 406 ze zm.). Instytucje kultury prowadzą swoją działalność na podstawie aktu o ich utworzeniu oraz statutu nadanego przez organizatora, posiadają także osobowość prawną.

Z brzmienia art. 27 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wynika, że instytucja kultury gospodaruje samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania.

Jednocześnie jednostka samorządu terytorialnego została zobligowana przez ustawodawcę do zapewnienia instytucjom kultury środków niezbędnych do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej oraz do utrzymania obiektu, w którym ta działalność jest prowadzona (art. 12 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej). Zgodnie z art. 28 ust. 1 i 3 powołanego aktu prawnego instytucja kultury pokrywa koszty bieżącej działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Organizator natomiast przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji:

1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów,

2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji,

3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

Zatem finansowanie instytucji kultury przez organizatora powinno następować wyłącznie w formie dotacji uwzględnionej w budżecie gminy.

Podkreślić należy, że samorządowa instytucja kultury jako podstawowy cel statutowy prowadzi działalność kulturalną. Działalność ta, zgodnie z brzmieniem art. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o prowadzeniu działalności kulturalnej polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury.

Mając na uwadze obecny stan prawny, należy stwierdzić, że środki wyodrębnione w ramach funduszu sołeckiego stanowią część budżetu gminy. Środki te nie są przekazywane sołectwom w jakiejkolwiek formie. Gmina ponosi niezbędne wydatki związane z realizacją tych przedsięwzięć. Organ wykonawczy gminy jest odpowiedzialny za prawidłowe gospodarowanie środkami tego funduszu. Jest również uprawniony do zaciągania zobowiązań na pokrycie wydatków zaplanowanych w budżecie na realizację zadań w ramach funduszu sołeckiego (M. Paczocha, Fundusz sołecki jako narzędzie realizacji zadań gminy przez sołectwa, w: Finanse Komunalne nr 7-8/2009 s. 24).
Wobec powyższego, nie ma możliwości przekazania środków wyodrębnionych w ramach funduszu sołeckiego w formie dotacji celowej na rzecz samorządowej instytucji kultury, która miałaby docelowo realizować przedmiotowe zadania.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

{RIO Opole, 2015-04-30, sygn. NA III-0221-9/2015}