Stanowisko RIO Opole:

W odpowiedzi na pismo z dnia 18 marca 2015 r. sygn. OR.1.0004.1.2015, w sprawie wniosku o udzielenie wyjaśnienia na pytanie dotyczące wskazania osoby zobowiązanej do podpisania pisma, kierowanego do księgowości urzędu, dotyczącego wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przez Burmistrza kadencji 2010-2014, informuję co następuje.

Analizując przedmiotowe zagadnienie należy podkreślić, że jednym z podstawowych uprawnień pracownika jest prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, które wynika z art. 152 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem ustawowym jest to uprawnienie, którego pracownik nie może się zrzec. Zatem burmistrz jest uprawniony do korzystania z urlopu wypoczynkowego w tym samym wymiarze i na takich samych zasadach jak pozostali pracownicy samorządowi (Sz. Batkowski, Urlop wypoczynkowy wójta, w: „Wspólnota”, nr 6/1168, s. 44).

Wypłata ekwiwalentu pieniężnego w miejsce urlopu udzielonego w postaci płatnego zwolnienia od wykonywania pracy jest dopuszczalna tylko w sytuacjach przewidzianych prawem (K. Jaśkowski (red.), E. Maniewska, Kodeks pracy. Tom I. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem. LEX 2014, nr 163031). Regulacja prawna w tym zakresie znajduje się w art. 171 § 1 Kodeksu pracy. Na podstawie tego przepisu w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 kwietnia 2007 r. sygn. akt I PK 261/06 wskazał, że wypłata ekwiwalentu pieniężnego w miejsce urlopu wypoczynkowego jest możliwa tylko wówczas, gdy ma miejsce definitywne rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy przed wykorzystaniem przysługującego pracownikowi urlopu.

Dodatkowo podkreślenia wymaga fakt, że na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Zgodnie z brzmieniem art. 29 ust. 1 rzeczonej ustawy, po upływie kadencji wójta pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta albo osobę, którą Prezes Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji wójta.

Co istotne, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2001 r. sygn. akt | PKN 336/00 wskazał, że prawo pracownika do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę. Zatem jego wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po upływie kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Jednocześnie przepisy prawa przewidują możliwość uniknięcia wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Art. 171 § 3 Kodeksu pracy stanowi, że pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Sytuacja organu wykonawczego gminy jest o tyle specyficzna, że uprawnienia pracodawcy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), którego stosunek pracy powstaje z wyboru, wykonuje kilka podmiotów. Szczegółowe unormowania w tej kwestii zawiera ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1202.). Na podstawie art. 8 ust. 1 powołanego aktu prawnego, pracodawcą wójta jest urząd gminy. Natomiast zgodnie z ust. 2 powyższego przepisu, czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący rady gminy, a pozostałe czynności – wyznaczona przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoba zastępująca lub sekretarz gminy, z tym że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały.

Mając na względzie powyższe, należy stwierdzić, że przewodniczący rady gminy na mocy przepisów ustawowych jest uprawniony do podejmowania działań, które dotyczą rozwiązania stosunku pracy, w tym do wystawienia świadectwa pracy. Analizowana sytuacja spełnia powyższe przesłanki, gdyż wypłata ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest nierozerwalnie i bezpośrednio związana z rozwiązaniem stosunku pracy burmistrza z uwagi na upływ jego kadencji.

Dlatego też za zasadne należy uznać stanowisko gminy, która wyraziła pogląd, iż osobą uprawnioną do podpisania dokumentu dotyczącego wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy dla burmistrza będzie przewodniczący rady.
Niezależnie od powyższego wskazać należy, że zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracodawca zobowiązany jest do udzielenia pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on do niego prawo. Zaległy urlop powinien być wykorzystany najpóźniej do końca września kolejnego roku.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

{RIO Opole, 2015-04-16, sygn. NA.III-0221-13/2015}