Stanowisko RIO Lublin:

W odpowiedzi na Pani pismo z dnia 11 stycznia 2023 r., (data wpływu do RIO w Lublinie – 16 stycznia 2023 r.) o udzielenie wyjaśnienia w zakresie wypłaty diet osobom uczestniczącym w sesji rady jako sołtys i radny uprzejmie informuję, że regionalne izby obrachunkowe zobowiązane są – zgodnie z przepisami art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1668) -do udzielania wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych na wystąpienia podmiotów wymienionych w art. 1 ust. 2 ww. ustawy. Mając na uwadze treść Pani pisma należy stwierdzić, że nie spełnia ono wymogów jakie zostały przewidziane dla wniosków o wyjaśnienie w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych. Wniosek powinien zawierać wskazanie przepisu z zakresu finansów publicznych budzącego wątpliwości interpretacyjne, z podaniem proponowanego rozwiązania problemu i właściwej oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego lub przyszłego zdarzenia i nie może dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy. Wniosek jest do pobrania na stronie internetowej www.bip.lublin.rio.gov.pl.

Niezależnie od powyższego, w związku z wątpliwościami co do wypłat diet osobom pełniącym jednocześnie funkcję radnego jak i sołtysa, przedstawiam następujące stanowisko w sprawie.

O dietach i kosztach podróży służbowych radnych stanowią przepisy art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40), zgodnie z którymi diety i zwrot kosztów podróży służbowych przysługują radnemu za zasadach ustalonych przez radę gminy. Dieta i zwrot kosztów podróży stanowią rodzaj świadczenia mającego za zadanie kompensowanie utraconego w związku ze sprawowaniem mandatu wynagrodzenia i poniesionych w związku z pełnieniem mandatu kosztów. Prawo do diet i zwrotu kosztów podróży służbowych ma charakter ustawowy i przysługuje radnym za pracę w radzie gminy, a rada określa jedynie zasady realizacji tego prawa. Diety mogą być wypłacane w formie określonej kwoty za udział radnego w każdym posiedzeniu rady lub komisji, albo w formie diety zryczałtowanej, płatnej w ustalonych okresach, np. miesięcznych. Jeśli zatem ustawodawca odwołuje się do konieczności ustalenia zasad, oznacza to, że uprawnieniem tym objął konieczność wprowadzenia podstawowych reguł postępowania. Zasadą będzie sposób określenia wysokości diet, tryb ich rozliczeń i kosztów podróży, ryczałtowe rozliczenia diet i kosztów podróży, ustalenie trybu postępowania w przypadku zbiegu prawa do diet z różnych tytułów (np. sesja i posiedzenie komisji w jednym dniu), zasady potrącania diet z tytułu nieobecności radnego na sesjach rady czy posiedzeniach komisji, ustalenie trybu postępowania, gdy radny przez pewien okres nie wykonuje mandatu (w przypadku ustalenia diety ryczałtowej).

Z kolei z przepisów art. 37b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wynika uprawnienie rady do ustanowienia zasad, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży. Dieta sołtysa, podobnie jak dieta przysługująca radnemu, jest rekompensatą za działalność w samorządzie gminnym.

W przedstawionej przez Panią sytuacji, gdy jedna osoba pełni dwie funkcje: radnego oraz sołtysa należy mieć na uwadze podstawę przyznania radnym i sołtysom prawa do diet i zwrotu kosztów podróży służbowych, czyli fakt, że uczestnicząc w pracach rady gminy i jej organów ponoszą pewne koszty. Są nimi przede wszystkim utrata wynagrodzenia za pracę jak i innych zarobków, które dana osoba mogłyby uzyskać, gdyby tego czasu nie poświęciła na pracę w samorządzie. Radny, będący sołtysem, uczestnicząc w pracach rady gminy tylko raz ponosi koszty z tym związane (utraconego zarobku, dojazdu na sesje), dlatego – zdaniem tutejszej Izby – w razie zbiegu prawa do diet przysługujących radnemu będącemu zarazem sołtysem, osobie takiej powinna przysługiwać jedna dieta. Stanowisko Izby w tym zakresie jest zbieżne z przywołanym w piśmie wyrokiem Naczelnego Sadu Administracyjnego. Skoro w przepisach powszechnie obowiązujących brak jest takiego ograniczenia, to wskazane jest rozważenie wprowadzenia zmian w obowiązujących w gminie uchwałach mających na celu wprowadzenie bardziej szczegółowych zasad przyznawania diet oraz zwrotu kosztów podróży w przypadkach, o których mowa w Pani piśmie, aby ich zapisy nie budziły wątpliwości organu powołanego do ich wykonania.

Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniową przedstawia wyłącznie swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach, ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.

{RIO Lublin, 2023-02-08, sygn. RIO.V.070.4.2023}