Stanowisko RIO Olsztyn:

W odpowiedzi na pismo nr SA.071.1.2021.MM.1 z dnia 27 września 2021 r, w sprawie charakteru opłat wnoszonych za korzystanie z posiłku w stołówce szkolnej, tj. czy opłaty wnoszone przez uczniów i nauczycieli za korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej w klasach I-VIII szkoły podstawowej należy uznać za należności publicznoprawne czy należności cywilnoprawne, Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie, informuje co następuje: Przepisy art. 106 ust. 1-4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe / Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm./, zwanej dalej u.p.o., stanowią, że „w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować stołówkę. Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne. Warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. Do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej, o których mowa w ust. 3, nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki”.

Przepisy prawa oświatowego nie regulują charakteru opłat wnoszonych za korzystanie z posiłku w stołówce szkolnej, podczas gdy ustawodawca w art. 52 ust. 15 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 2029 ze zm.) wskazuje, że opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz opłaty za korzystanie z wyżywienia w takich placówkach stanowią niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, o których mowa wart. 60 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
W kwestii sprzedaży posiłków dla uczniów i wychowanków publicznych szkół i przedszkoli wypowiedział się Minister Finansów w interpretacji ogólnej z dnia 10 czerwca 2020 r. nr PT1.8101.3.2019. Minister stwierdził, że: „za uzasadnione uznać należy, że w odniesieniu do określonych czynności związanych z realizacją zadań w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego nie występują w roli podatników VAT i tym samym ich wykonywanie nie podlega opodatkowaniu VAT, o ile spełnione są omówione wcześniej przesłanki w szczególności, gdy wykonywanie tych czynności jest podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu, a pobierane opłaty nie mogą być uznane za rzeczywistą równowartość świadczenia. Dotyczy to również sytuacji, gdy jednostki te współpracują w wykonywaniu tych zadań.

Co prawda w interpretacji minister finansów nie odniósł się do opłaty wnoszonej przez nauczycieli i pracowników niepedagogicznych szkół i przedszkoli publicznych, należy jednać uznać, że sprzedaż tychże posiłków nie podlega opodatkowaniu VAT.

Powyższy pogląd podzielają organy podatkowe /m.in. pismo z dnia 18 grudnia 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0111-KDIB3-2.4012.677.2017.1.SR, pismo z dnia 22 maja 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0112-KDIL1-1.40 12.52.2017.1.SJ/.

W interpretacjach czytamy, że celem prowadzenia stołówki nie jest świadczenie usług gastronomicznych, lecz zapewnienie żywienia w ramach realizacji przez szkoły funkcji opiekuńczej nad dziećmi i młodzieżą. Szkoła nie prowadzi działalności dla zysku, a opłaty za korzystanie ze stołówki powinny być skalkulowane za tzw. wsad do kotła. Ustawa o samorządzie gminnym nakłada na gminy zadania własne, wśród których wymienia się między innymi edukację publiczną. Gmina realizuje to zadanie za pośrednictwem jednostek budżetowych jakimi są szkoły. Świadczone przez szkołę usługi stołówki na rzecz uczniów oraz nauczycieli należy uznać za usługi Ściśle związane z usługami w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą, które są zwolnione od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685).
Jak wynika z powyższego, funkcjonowanie stołówek służy zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych przez jednostki systemu oświaty, a w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, do których jednostki te są między innymi powołane.

Opłata za korzystanie z posiłku w stołówce szkolnej nie jest ustalana w ramach czynności cywilnoprawnych, na zasadzie swobody zawierania umów, co wynika z art 106 ust.4 i 5 ustawy u.p.o. Ustalone opłaty za obiady są wprawdzie pobierane, lecz ich wysokość nie ma charakteru komercyjnego, bowiem wynika z kosztu zakupu produktów lub zakupu gotowych posiłków i nie jest ustalana samodzielnie przez dyrektora szkoły, lecz w uzgodnieniu z ogranemu prowadzącym szkołę /Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 23 czerwca 2021 r./.
Zdaniem tut. Izby opłata ta ma zatem charakter opłaty publicznoprawnej.

W tym miejscu należy wskazać, że Izba nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy potraktować, jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia, jak również dla organów rozstrzygających w konkretnych sprawach.

{Urząd Gminy Miejskiej Nidzica, 2021-09-27, sygn. SA.071.1.2021.MM.1}
{RIO Olsztyn, 2021-10-27, sygn. RIO.1I.072-104/2021}