Stan faktyczny:

Członek OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub w szkoleniu pożarniczym organizowanym przez PSP lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny.

Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały, a jego wysokość nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w dzienniku „Monitor Polski”.

Ekwiwalent jest wypłacany z budżetu gminy, z tym że nie przysługuje członkowi OSP za czas nieobecności w pracy, za który zachował wynagrodzenie (art. 28 ust. 1–3 ustawy o ochronie przeciwpożarowej).

Od 1 stycznia 2021 roku weszła w życie uchwała nr XXVI/335/2020 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 3 grudnia 2020 r. w sprawie ustalenia ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych z Gminy Łask biorących udział w działaniach ratowniczych i szkoleniach pożarniczych organizowanych przez Państwową Straż Pożarną lub Gminę Łask.

Ekwiwalent pieniężny dla członka ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym ustalono w wysokości 13,00 zł, za uczestnictwo w szkoleniu pozostawiono na dotychczasowym poziomie tj. 6,00 zł.

W Gminie Łask w wielu przypadkach ma miejsce sytuacja, że PSP w Łasku wzywa jednostki (w praktyce jest to jedna jednostka OSP Łask) do tzw. zabezpieczenia operacyjnego obszaru chronionego w związku z zaangażowaniem wszystkich sił z danej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP (obszarem w tym przypadku jest teren Powiatu Łaskiego, tak jak działanie jednostki PSP w Łasku). Należy zaznaczyć, że w takim przypadku strażacy OSP nie uczestniczą bezpośrednio w akcji ratowniczo – gaśniczej, tylko stacjonują w jednostce. Za to wezwanie, tak jak w przypadku wezwania na akcje ratowniczo – gaśniczą, strażacy OSP otrzymują ekwiwalent w wysokości 13,00 zł za godzinę. W skali rocznej wysokości wypłacanego ekwiwalentu za zabezpieczenie stanowi znaczną kwotę np. w 2020 roku jest 68,9% całego ekwiwalentu za udział w akcjach ratowniczogaśniczych.
Wątpliwość Gminy budzi fakt, że do działań ratowniczych zalicza się zabezpieczenie powiatu na wezwanie PSP. Problem powyższy próbujemy również wyjaśnić na podstawie odpowiedzi z dnia 15 stycznia 2013 r. na interpelację nr 12568 do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ekwiwalentu pieniężnego dla strażaków OSP uczestniczących w działaniach ratowniczych.
Podnoszonym problemem jest wypłata ekwiwalentu pieniężnego dla członków tych OSP za zabezpieczenie rejonu działania PSP, bowiem Gminy zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej zabezpieczenia rejonu chronionego nie traktują jako wyjazdu ratowniczego.

W odpowiedzi na interpelację czytamy:
„Z informacji przekazanych przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej wynika, że uruchomienie tzw. zabezpieczenia operacyjnego obszaru chronionego następuje w związku z zaangażowaniem wszystkich sił z danej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP w działania ratownicze. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wspomniane zabezpieczenie jest realizowane w oparciu o jednostki włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.
Zaangażowanie sił ochotniczych straży pożarnych w takich przypadkach może mieć dwojaki charakter:

1) zapewnienie minimalnych, zdolnych do podjęcia działań ratowniczych sił przez czas niezbędny do odtworzenia gotowości operacyjnej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP,
2) stacjonowanie w siedzibie jednostki ratowniczo-gaśniczej sił stanowiących obwód kierującego działaniami ratowniczymi.

W pierwszym przypadku zaangażowanie nie jest traktowane jako działanie ratownicze, jeżeli w czasie zabezpieczenia jednostka nie zostanie zadysponowana do zdarzenia. Powyższe jest niezbędne dla utrzymania standardu gotowości operacyjnej krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego do podjęcia działań ratowniczych w przypadku równoległego wystąpienia kolejnego zdarzenia.

Zapewnienie minimalnych sił ochotniczych straży pożarnych trwa do czasu uzupełnienia obsad strażakami PSP lub powrotu jednostki z interwencji. W związku z tym należy wskazać, że realizacja zabezpieczenia nie ma długotrwałego charakteru.

W drugim przypadku siły ochotniczych straży pożarnych znajdujące się w siedzibie jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP traktowane są jako uczestniczące w akcji będącej przyczyną ich zaalarmowania. Fakt ten odnotowywany jest w dokumentacji zdarzenia prowadzonej przez Państwową Straż Pożarną. W takich przypadkach możliwe jest kilkugodzinne przebywanie w siedzibie danej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP.”

W kontekście przedstawionej sytuacji należy również wyjaśnić, że Gmina Łask jest w okolicy jedyną gminą, która zmuszona jest do zapłaty ekwiwalentu za wezwania strażaków OSP do zabezpieczenia obszaru, ponieważ w okolicznych gminach i miastach takie działania przez PSP nie są podejmowane. Procedura prowadzona przez PSP w Gminie Łask jest w pewien sposób sposobem na zabezpieczenie braków kadrowych i możliwości organizacyjnych jednostki Państwowej Straży Pożarnej w Łasku do zapewnienie minimalnych, zdolnych do podjęcia działań ratowniczych sił przez czas niezbędny do odtworzenia gotowości operacyjnej jednostki ratowniczogaśnicze.

Pytanie:

W związku z opisaną wyżej sytuacją, Gmina Łask prosi o zajęcie stanowiska, czy:

1. Wezwania PSP dotyczące zabezpieczenia operacyjnego obszaru chronionego w związku z zaangażowaniem wszystkich sił z danej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP należy traktować jako działania ratowniczo – gaśnicze i w związku z tym strażakom ochotnikom należy wypłacać ekwiwalent w wysokości ustalonej w uchwale rady miejskiej?

2. Jeżeli na pytanie pierwsze jest odpowiedź pozytywna, to czy w wyżej wymienionej uchwale można zastosować różnicowane stawki ekwiwalentu za udział bezpośredni w akcji ratowniczo – gaśniczej, za wezwanie do zabezpieczenia operacyjnego oraz szkolenia? (na dzień dzisiejszy jest to różnicowanie za udział w akcji i udział w szkoleniu);

3. Jeżeli na pytanie pierwsze jest odpowiedź pozytywna, to czy wydatek za zabezpieczenie operacyjne Powiatu powinna ponosić tylko jedna gmina, czy proporcjonalnie wszystkie gminy danego powiatu lub dany Powiat?

Stanowisko własne:

Zdaniem gminy, do działań ratowniczych zalicza się zabezpieczenie gminy na wezwanie PSP.
Ekwiwalenty w uchwale rady miejskiej w sprawie ustalenia ekwiwalentu pieniężnego dla członków Ochotniczych Straży Pożarnych biorących udział w działaniach ratowniczych i szkoleniach pożarniczych organizowanych przez Państwową Straż Pożarną lub Gminę, można różnicować ze względu na prowadzone działania tj.: akcję ratowniczą, wezwanie PSP do zabezpieczenia obszaru oraz szkolenia.

Stanowisko RIO Łódź:

W odpowiedzi na pismo Pana Burmistrza zawierające wniosek o udzielenie wyjaśnienia odnośnie traktowania jako działania ratowniczo — gaśniczego wezwania PSP dotyczącego zabezpieczenia operacyjnego obszaru chronionego w związku z zaangażowaniem wszystkich sił z danej jednostki ratowniczo — gaśniczej PSP (…) — uprzejmie informuję, że w przedmiotowej sprawie Izba podziela stanowisko wyrażone w cytowanej przez Pana Burmistrza odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych na interpelację nr 12568 w sprawie ekwiwalentu pieniężnego dla strażaków OSP uczestniczących w działaniach ratowniczych (odpowiedź z dnia 15 stycznia 2013 r.).
Co istotne, z odpowiedzi tej, uwzględniającej informacje przekazane przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej, wynika brak możliwości jednoznacznego stwierdzenia, iż każde zaalarmowanie sił jednostek ochotniczych straży pożarnych do siedziby jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP należy traktować jako udział w działaniach ratowniczych.

„Uruchomienie tzw. zabezpieczenia operacyjnego obszaru chronionego następuje w związku z zaangażowaniem wszystkich sił z danej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP w działania ratownicze. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wspomniane zabezpieczenie jest realizowane w oparciu o jednostki włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Zaangażowanie sił ochotniczych straży pożarnych w takich przypadkach może mieć dwojaki charakter: 1. zapewnienie minimalnych, zdolnych do podjęcia działań ratowniczych sil przez czas niezbędny do odtworzenia gotowości operacyjnej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP; 2. stacjonowanie w siedzibie jednostki ratownicza-gaśniczej sił stanowiących odwód kierującego działaniami ratowniczymi. W pierwszym przypadku zaangażowanie nie jest traktowane jako działanie ratownicze, jeżeli w czasie zabezpieczenia jednostka nie zostanie zadysponowana do zdarzenia. Powyższe jest niezbędne dla utrzymania standardu gotowości operacyjnej krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego do podjęcia działań ratowniczych w przypadku równoległego wystąpienia kolejnego zdarzenia. Zapewnienie minimalnych sil ochotniczych straży pożarnych trwa do czasu uzupełnienia obsad strażakami PSP lub powrotu jednostki z interwencji. W związku z tym należy wskazać, że realizacja zabezpieczenia nie ma długotrwałego charakteru.

{Urząd Miejski w Lasku, 2021-02-09, sygn. -}
{RIO Łódź, 2021-04-01, sygn. WA 4120 —7/2021-w}