Stanowisko RIO Białystok:

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku otrzymała w dniu 10 października 2019 r. od Dyrektora Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów pismo Pana Wójta z dnia 24 września 2019 r., skierowane przez Pana do Ministerstwa w sprawie udzielenia wyjaśnień co do zawartych w nim kwestii „w związku z odmienną interpretacją różnych regionalnych izb obrachunkowych”. Jako podstawę przekazania RIO w Białymstoku Pańskiego pisma Dyrektor Departamentu wskazał na art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561. ze zm.), podnosząc jednocześnie, że kwestie objęte zapytaniem były przedmiotem kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy Sejny. Poniżej przedstawiam stanowisko Izby w sprawie poszczególnych pytań;

Izba podtrzymuje stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym skierowanym do Pana w dniu 25 października 2018 r., iż w stanie faktycznym będącym przedmiotem ustaleń kontroli nie było podstaw do zaksięgowania dochodów wykonanych budżetu za 2017 r. W pierwszej kolejności pragnę wskazać, że powoływany w zapytaniu art. 60 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej reguluje kwestię terminu dokonania zapłaty podatku z punktu widzenia wykonania zobowiązania podatkowego ciążącego na podatniku, a nie z punktu widzenia ustalania dochodów budżetu gminy. Właściwym zapisem takiego zdarzenia w księgach „starego” roku jest w ocenie izby zapis odzwierciedlający wyłącznie uregulowanie zobowiązania podatkowego przez podatnika, tj. Wn 141 – Ma 221. Izba – mając na względzie zasadę kasowego ustalania wyniku budżetu – nie podziela poglądu, aby w takiej sytuacji dochodziło do realizacji dochodu budżetu „starego” roku. Niezaprzeczalny jest bowiem w omawianym przypadku fakt braku wpływu środków na rachunek bieżący gminy. Z kolei w odniesieniu do pozostałych zdarzeń skutkujących powitaniem dochodów budżetu – wymienionych w treści zasad wypełniania kolumny „Dochody wykonane” sprawozdania Rb-27S – zauważenia wymaga, że jest w nich mowa o wpłacie do kasy jednostki (a nie dowolnej kasy) oraz o dochodach zapłaconych kartą płatniczą, Żadne z tych zdarzeń nie miało miejsca w przedstawionym stanie faktycznym. Nie chodzi więc tu o jakikolwiek sposób dokonania przez zobowiązanego podatnika wpłaty nieobjętej wyciągiem bankowym w okresie sprawozdawczym. Ustaw-a o finansach publicznych wprowadza zasadę kasowego ustalania wyniku budżetu, a zatem wszelkie wyjątki od niej powinny być wyraźnie określone przepisami prawa, zgodnie z regułami wykładni. Co więcej, podkreślić należy, że sposób sformułowania tej zasady w art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy o finansach publicznych nie przewiduje możliwości wprowadzania w niej wyjątków przepisami aktów wykonawczych (możliwość tę przewidywano dopiero w treści kolejnych rozporządzeń w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont). Izba traktuje zatem kasowe ustalanie wyniku budżetu jako fundamentalną zasadę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, od której odstępstwa muszą wyraźnie wynikać z przepisów obowiązującego prawa. Zapewnia to możliwość ukierunkowania interpretacji szeregu problemów praktycznych i prawnych powstających w toku bieżącej działalności nadzorczej i kontrolnej dotyczącej gospodarki finansowej. Argumenty te determinują także stanowisko wyrażone przez Izbę w zakresie zagadnień będących przedmiotem pytania nr 2).

Nawiązując do odpowiedzi na poprzednie pytanie, Izba w pierwszej kolejności pragnie wskazać na brak przepisu prawa, który uprawniałby do przyjęcia odstępstwa od zasady kasowego ustalania dochodów i wydatków budżetu w- sytuacji wskazanej w-pytaniu nr 2). Przywołany w pytaniu art. 66 § 8 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji odnosi się wyłącznie do państwowych jednostek budżetowych i stanowi – w ocenie Izby – wyjątek od zasady gospodarki finansowej jednostek budżetowych określonej w art. 11 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Jest w nim bowiem mowa o „przeznaczaniu” dochodów na wydatki a nie o ich „pomniejszaniu” o kwotę wydatków czy zakazie „pomniejszania” w jednostkach samorządowych. Nie ma regulacji prawnych, które określałyby szczególne zasady dotyczące samorządowych jednostek budżetowych czy ustalania wyniku budżetu samorządowego w związku z tego rodzaju operacjami. Dlatego też RIO w Białymstoku nie zauważa podstaw do akceptowania rozwiązań ewidencyjnych rozbieżnych z zasadą kasowego ustalania dochodów i wydatków, określoną przepisem rangi ustawowej. Racjonalnym rozwiązaniem będzie przyjęcie, że zmniejszenie dochodów powinno następować proporcjonalnie kwot uzyskanych ze źródeł, których dotyczą wyegzekwowane należności. Z uwagi na problemy sprawozdawcze Izba rozważy kwestię zmodyfikowania podejścia w zakresie tego problemu, zwłaszcza w przypadku, gdy wpływ na dane o wykonaniu budżetu nie będzie istotny. Podkreślić należy jednak, że rozwiązania wynikające z przepisów aktów wykonawczych (dodatkowo o pośrednim związku ze sprawcą) nie mogą prowadzić do zmiany ustawowo określonych zasad gospodarki finansowej.

Paragrafem właściwym dla ewidencji wydatków z tytułu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych za lata ubiegłe jest w ocenie Izby par. 291 „Zwroty dotacji oraz płatności wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub wykorzystanych z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 184 ustawy, pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości”.

{Urząd Gminy Sejny, 2019-10-10, sygn. -}

{Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku, 2019-11-04, sygn. RIO.II-025-33/19}