Stanowisko RIO Białystok:
Odpowiadając na wniosek z dnia 18 sierpnia 2023 roku o udzielenie wyjaśnień, Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przedstawia następujący pogląd w sprawie.
Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 645 z późn. zm.) /dalej u.d.p./, odcinek drogi krajowej zastąpiony nowo wybudowanym odcinkiem drogi z chwilą oddania go do użytkowania zostaje pozbawiony dotychczasowej kategorii i zaliczony do kategorii drogi wojewódzkiej. Sejmik województwa w oparciu o art. 10 ust. 5a u.d.p. może, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi wojewódzkiej odcinek drogi wojewódzkiej o proporcjonalnej długości do odcinka drogi krajowej, o którym mowa w ust. 5. Ten odcinek drogi wojewódzkiej zostaje zaliczony do kategorii drogi powiatowej, przy czym zarząd województwa na podstawie art. 10 ust. 5b u.d.p. informuje zarząd powiatu o zamiarze podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 5a, co najmniej na 30 dni przed jej podjęciem. Rada powiatu z kolei zgodnie z art. 10 ust. 5c u.d.p. może, w drodze uchwały, pozbawić kategorii drogi powiatowej odcinek drogi powiatowej o proporcjonalnej długości do odcinka drogi wojewódzkiej, o którym mowa w ust. 5a. Ten odcinek drogi powiatowej zostaje zaliczony do kategorii drogi gminnej. Zarząd powiatu na podstawie art. 10 ust. 5d u.d.p. informuje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 5c, co najmniej na 30 dni przed jej podjęciem. Wskazane regulacje rozstrzygają o tzw. „kaskadowym przekazywaniu dróg” i są odstępstwem od ogólnej reguły zawartej w art. 10 ust. 1 u.d.p.
W przedstawionym stanie faktycznym odcinki starodroża drogi krajowej nr 8 w miejscowościach Wyszomierz Wielki, Żabikowo i Ostrożne, o których mowa w piśmie, w związku z oddaniem do użytkowania odcinka drogi krajowej nr 8, na podstawie art. 10 ust. 5 ustawy u.d.p. zaliczone zostały do kategorii dróg wojewódzkich. Sejmik Województwa Podlaskiego uchwałą nr XV/169/2019 z dnia 25 listopada 2019 r. powołując się na art. 10 ust. 5a u.d.p. postanowił o pozbawieniu wskazanych odcinków starodroży drogi krajowej nr 8 kategorii drogi wojewódzkiej (uchwała opublikowana na stronie bip.wrotapodlasia.pl). Prawo własności do tego odcinka drogi ex lege przeszło na powiat zambrowski. Rada Powiatu Zambrowskiego dnia 2 czerwca 2021 r. podjęła uchwałę nr XVII/134/21 w sprawie pozbawienia kategorii drogi powiatowej odcinków starodroża drogi krajowej nr 8 przebiegających przez miejscowości Wyszomierz Wielki, Żabikowo i Ostrożne. Podjęcie przedmiotowej uchwały, zgodnie z art. 10 ust.5d u.d.p., poprzedzone było uchwałą Zarządu Powiatu Zambrowskiego nr 96/20 z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie poinformowania Wójta Gminy Szumowo o zamiarze podjęcia przez Radę Powiatu wskazanej uchwały (uchwały opublikowane na stronie prawomiejscowe.pl).
W ramach „kaskadowego przekazywania dróg” Rada Powiatu Zambrowskiego uchwałą nr XVII/134/21 pozbawiła odcinek drogi powiatowej kategorii drogi powiatowej przez co odcinek ten został zaliczony do kategorii dróg gminnych. Nastąpiło ex lege przejście na rzecz Gminy Szumowo prawa własności odcinków drogi powiatowej przebiegających przez miejscowości Wyszomierz Wielki, Żabikowo i Ostrożne, co wiąże się z przeniesieniem zadania publicznego i związanych z nim obowiązków. Powyższe wynika wprost z art. 10 ust. 5c zd. drugie u.d.p. w zw. z art. 19 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 u.d.p. Wobec tego zarządcą wskazanych dróg stał się Wójt Gminy Szumowo i na nim ciąży obowiązek bieżącego utrzymania tych dróg. Z pisma wynika, że Zarząd Powiatu wystąpił do Podlaskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Białymstoku o przekazanie druków PT, co jest warunkiem późniejszego, formalnego przekazania drogi gminie. Należy bowiem odróżnić ewidencyjne przekazanie gminie działek (środków trwałych) w rozumieniu przepisów o rachunkowości od wynikających z ustawy o drogach publicznych obowiązków zarządcy, które w świetle przepisów tej ustawy spoczywają na Wójcie Gminy od czasu wejścia w życie stosownej uchwały Rady Powiatu Zambrowskiego.
W aktualnie obowiązującym porządku prawnym brak jest podmiotu upoważnionego do wydawania wiążącej wykładni przepisów prawa. Niniejsze stanowisko w sprawie proszę potraktować jako niewiążącą opinię prawną.
{RIO Białystok, 2023-08-29, sygn. RIO.II.025-37/23}