Stanowisko RIO Gdańsk:

W odpowiedzi na Pani pismo o sygnaturze RSO.255.2.2022.SK z dnia 23 lutego 2022 r., doręczone do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku za pośrednictwem platformy ePUAP w tożsamej dacie, dotyczące dopuszczalności wypłaty strażakom – ochotnikom ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczych oraz szkoleniach pożarniczych za rok 2021 oraz za rok 2022 na podstawie uchwały podjętej w oparciu o nieobowiązujący już przepis art. 28 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 869 z późn. zm.), uprzejmie informuję, co następuje.

Zasady udzielania wyjaśnień przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Gdańsku w trybie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 2137 z późn. zm.) określone zostały w komunikacie zamieszczonym na stronie http://www.gdansk.rio.gov.pl/ (w zakładce: Działalność Izby >> Wyjaśnienia w sprawach stosowania przepisów o finansach publicznych >> Informacje ogólne).

Wniosek w sprawie udzielenia wyjaśnień winien zawierać opis stanu faktycznego oraz stanu prawnego, na tle których zrodziły się wątpliwości, proponowanego rozwiązania sprawy, ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania, zaopiniowanego przez obsługę prawną jednostki oraz jasnego wskazania zaistniałych wątpliwości. Wniosek nie może również dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy.

Odnosząc się do treści ww. wniosku z przykrością stwierdzam, że nie spełnia on ww. wymogów, jakie zostały przewidziane dla wniosków o udzielenie wyjaśnienia w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych, bowiem pismo (wniosek) nie zostało sporządzone we wskazanej powyżej formie oraz stanowi wniosek o wydanie opinii prawnej, co wprost wynika z jego treści.

Dodatkowo wskazać należy, że tut. Izba nie może zajmować stanowiska w aspekcie naruszenia dyscypliny finansów publicznych, gdyż nie posiada kompetencji ustawowych w tym zakresie przedmiotowym. Z przepisu art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 289 z późn. zm.) wynika, że organami właściwymi do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wypełniania funkcji oskarżyciela w pierwszej instancji, są rzecznicy dyscypliny finansów publicznych i ich zastępcy. Tryb postępowania w tym zakresie uregulowany został w art. 96 – 108 tej ustawy, przy czym wskazano m.in., że rzecznik prowadzi czynności w celu stwierdzenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Natomiast organami właściwymi rzeczowo do dokonania oceny prawnej danego czynu w kontekście przesłanek odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są regionalne komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Niemniej jednak Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku wskazuje, że ze względów celowościowych, podziela stanowisko Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej zapadłe w uzgodnieniu z Departamentem Prawnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, wyrażone w piśmie z dnia 26 stycznia 2022 r. BOL-II-0754/1/22.

Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia również fakt, że – choć doszło do uchylenia przepisu art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, stanowiącego materialnoprawną podstawę do wydania przez radę gminy uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu ratowniczego, to jednak w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2490) przewidziano analogiczny przepis, upoważniający ten sam organ (radę gminy) do uregulowania tej samej materii (wysokości ekwiwalentu ratowniczego), w ten sam sposób (w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego). W sensie materialnym kompetencja rady nie uległa zatem zmianie. Uzasadniając powyższe stanowisko podkreślić również należy, że zmianie nie uległy także wytyczne dotyczące treści uchwały, określające w tożsamy sposób limit wysokości ekwiwalentu ratowniczego. Zatem z uwagi na to, że uchyleniu uległ jedynie przepis stanowiący podstawę prawną do ustalenia wysokości ekwiwalentu, a nie norma prawna upoważniająca do uregulowania powyższej materii, to przyjąć należy, że uchwały podjęte przed 1 stycznia 2022 r. na podstawie art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej zachowały moc obowiązującą.

W ocenie tut. Izby takie stanowisko należy uznać za zasadne przede wszystkim z uwagi na aspekt celowościowy związany z koniecznością zapewnienia ciągłości funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych.

Ponadto Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku zwraca uwagę na zasadność podjęcia stosownej uchwały na podstawie aktualnie obowiązującej podstawy prawnej, tj. w oparciu o wyżej powołany przepisu art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych, w możliwie najszybszym terminie. Jednakże pragnę podkreślić, że ocena legalności tego typu uchwał leży w zakresie kompetencji właściwego miejscowo wojewody, który na podstawie art. 86 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.), sprawuje nadzór nad uchwałami podjętymi na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

Ponadto uprzejmie proszę o stosowanie się w przyszłości do wymogów, które stawiane są wnioskom o udzielenie wyjaśnień w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych.

{RIO Gdańsk, 2022-01-26, sygn. RP.0441/11/2/1/2022}