Stan faktyczny:
Do tutejszego urzędu wpłynęła ustna prośba Prezes Spółdzielni Mieszkaniowej „Nadzieja” o ujęcie inwestycji, polegającej na wymianie pieca na paliwo stałe (miał) na gazowy w budynku wielorodzinnym należącym do spółdzielni zlokalizowanym na działce nr 44/60 obręb Bujnice PGR, w grupie zadań wskazanych do objęcia dofinansowaniem w ramach środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 dla gmin z przeznaczeniem na inwestycje realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej.
Modernizacja składników mienia pochodzącego z zasobu zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej doskonale wpisuje się w idee Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, przedsięwzięcie inwestycje uzyskało pozytywną opinię KOWR.
Potrzeba zmiany kotła wynika z przepisów z zakresu ochrony środowiska. Zarząd spółdzielni posiada już cześć zgód i umów w zakresie budowy odcinka sieci gazowej, przyłącza i instalacji, jednakże istnieje uzasadnione ryzyko, iż spółdzielnia mieszkaniowa, do której należy budynek może nie podołać finansowo realizacji tego zadania. Mieszkańcy przedmiotowego budynku to w dużym stopniu osoby starsze, o najniższym statusie finansowym, których trudno przekonać, że wydatki związane z wymianą pieca są konieczne i uzasadnione. Od lat do ogrzewania budynków, wcześniej odrębnych lokali, wykorzystywali łatwo dostępny i najtańszy surowiec, jakim jest węgiel.
Zapewnienie zastosowania urządzeń i rozwiązań mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do środowiska jest celem nadrzędnym dla społeczności gminnej i staje się zadaniem własnym gminy jako ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu, sklasyfikowane w rozdziale 90005 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1053 z późniejszymi zmianami).
Zatem gmina planuje wziąć w użyczenie przedmiotową nieruchomości w celu realizacji zadania eliminacji nadmiernej emisji spalin do środowiska, a po realizacji i rozliczeniu przedsięwzięcia z wydatków majątkowych, zwrócić ją właścicielowi.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, na wniosek o opinię w tym zakresie wskazało, iż „katalog celów inwestycyjnych, na które można przeznaczyć omawiane środki jest otwarty, jednak jak każde środki publiczne, także i te należy wykorzystać zgodnie z zasadami gospodarowania środkami publicznymi. Do Państwa oceny zostaje czy nie będzie to w przyszłości wydatek wątpliwy dla RIO. W przypadku wątpliwości, to właśnie stanowisko właściwej miejscowo RIO w tej sprawie będzie dla organów gminy kluczowe.”
Pytanie:
W związku z powyższym, zwracam się z prośbą o informację, czy Gminie Gorzkowice przysługuje prawo do realizacji i rozliczenia inwestycji, której zakres obejmuje wymianę pieca wraz z budową instalacji gazowej i przyłącza oraz przebudową istniejącej instalacji CO w ramach środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 dla gmin z przeznaczeniem na inwestycje realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej na zasadach opisanych powyżej?
Czy możliwe jest sfinansowanie z budżetu gminy części inwestycji w przypadku uzyskania dofinansowania na poziomie niższym niż wnioskowane 100% (130.000 zł)?
Stanowisko własne:
Zdaniem gminy, żadne przepisy obowiązującego prawa w sposób wyraźny nie zabraniają realizowania inwestycji gminnej na cudzym gruncie na postawie umowy cywilnoprawnej zawartej zgodnie z zasadami gospodarowania środkami publicznymi.
Celowość realizacji opisanego zadania nie budzi wątpliwości. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza należy do zadań własnych gminy. Obejmują one m.in. sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz czystego środowiska. Wydatki budżetu samorządu są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania własne.
W wyniku zawartej umowy użyczenia Gmina stanie się dysponentem nieruchomości, co da jej prawo do realizacji zadania własnego, które finalnie służyłyby zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Taki stan prawny stwarza sytuacje w której interes publiczny jest w sposób należyty zabezpieczony, a efekt ekologiczny wykonanej inwestycji służy całej społeczności, nie tylko lokalnej.
Warto podkreślić, że inwestycja będzie realizowana w przypadku uzyskania dofinansowania, zatem koszty dla gminy będą stosunkowo niewielkie, nawet w przypadku uzyskania niepełnego dofinansowania, a w najlepszym przypadku ograniczą się do kosztów obsługi administracyjnej.
Wydatek na wymianę pieca dokonywany byłby w sposób celowy, oszczędny, przy doborze metod służących osiągnięciu założonych celów.
Zdaniem Gminy wydatek ten można zakwalifikować jako zgodny z art. 216 ust 2 pkt. 1 ustawy o finansach publicznych.
Stanowisko RIO Łódź:
W odpowiedzi na pismo Pana Wójta z dnia 26 stycznia 2021 roku, zawierające wniosek o udzielenie wyjaśnienia odnośnie możliwości realizacji przez Gminę inwestycji w ramach środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 dla gmin z przeznaczeniem na inwestycje realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej – w sytuacji gdy nieruchomość, której dotyczy inwestycja nie stanowi własności gminy, zaś gmina w celu realizacji inwestycji planują wziąć ją w użyczenie, a następnie zwrócić właścicielowi — Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi uprzejmie informuje:
Zgodnie z treścią @ 2 ust.1 pkt la uchwały Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego (MP. poz. 662 z póz’.zm) środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 przeznacza się na wsparcie, w postaci środków finansowych kierowane do gmin z przeznaczeniem na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej.
Stosownie do treści § 3a przedmiotowej uchwały Rady Ministrów, wsparcie ze środków, o których mowa w 5 2 ust.1 pktla, może być przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji, w szczególności:
1) budowy, rozbudowy lub przebudowy przykładowo wskazanych inwestycji lokalnych,
2) modernizacji składników mienia pochodzącego z zasobu zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, w tym budynków, ogrodzeń, termomodernizacji budynków.
Analiza treści przywołanego wyżej przepisu nie pozostawia wątpliwości, iż środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych mogą być przeznaczone m.in. na modernizację mienia gminy pochodzącego z zasobów zlikwidowanych PGR. Zatem środki Funduszu nie mogą być przeznaczone na modernizację mienia będącego własnością osób prywatnych, także tego który uprzednio był własnością PPGR. Nie do zaakceptowania jest również rozwiązanie opisane w skierowanym do Izby piśmie, zgodnie z którym Gmina planuje wziąć nieruchomość w użyczenie w celu realizacji zadania (…), a następnie po realizacji i rozliczeniu przedsięwzięcia — zwrócić ją właścicielowi.
Proponowane rozwiązanie abstrahuje od podstawowych zasad rządzących funkcjonowaniem jednostek samorządu terytorialnego tj. zasady praworządności wyrażającej się w tym, że jednostki samorządu terytorialnego działają na podstawie i w granicach prawa. Zadania jednostek samorządu terytorialnego wynikają z przepisów ustrojowych oraz innych przepisów prawa materialnego, z których to przepisów jednoznacznie wynika, że do zadań gmin należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności. Modernizacji obiektu będącego własnością osób prywatnych bez wątpienia nie możemy zaliczyć do zadań gminy także w sytuacji ,.stworzenia” tytułu obligacyjnego do części wspólnych bloku mieszkalnego. Należy stwierdzić, że uchwała Rady Ministrów nie rozszerza katalogu zadań jst wynikających z ustaw a jedynie wskazuje na jakie cele/zadania spośród posiadanych – środki Funduszu mogą być wykorzystane.
Na marginesie problemu wypada wspomnieć, że środki publiczne mogą być przekazywane podmiotom niezliczonym do sektora finansów publicznych jedynie w przypadku, gdy ustawa na takowe rozwiązanie zezwala. Formą finansowania lub dofinansowania określonych działań może być zlecenie lub powierzenie realizacji zadania jednostki oraz udzielenie dotacji, co w przypadku wynikającym z zapytania nie może mieć miejsca.
Jednocześnie Izba zwraca uwagę na możliwość finansowania zadań z zakresu ochrony środowiska na zasadach wynikających z art. 403 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska.
{Urząd Gminy Gorzkowice, 2021-01-26, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi, 2020-02-26, sygn. WA 4120-3/2021-w}