Stanowisko RIO Gdańsk:

W odpowiedzi na Pana wniosek z dnia 2 września 2022 r., doręczony do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku w dniu 7 września 2022 r., dotyczący problematyki związanej z dopuszczalnością wydatkowania dochodów gminy pochodzących z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na zakup używanego pojazdu do przewozu obywateli Ukrainy w kontekście przedstawionego w niniejszym wniosku stanu faktycznego, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Analiza zagadnienia objętego niniejszym wnioskiem wymaga przytoczenia powołanego w nim przepisu art. 31a ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 z późn. zm.), zwanej dalej zamienienie specustawą, a także jej przepisu art. 31b.

W pierwszym z ww. przepisów postanowiono, że na realizację zadań z zakresu pomocy i usług społecznych, zapewniania schronienia, edukacji, opieki i wychowania, organizacji czasu wolnego, w tym kultury i sportu oraz zdrowia publicznego, w związku z pobytem na jej terenie osób, o których mowa w art. 1 ust. 1, jednostka samorządu terytorialnego może przeznaczyć dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 92, art. 11′, art. 18 oraz art. 18′ ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 1119). Ponadto zgodnie z art. 31b specustawy na realizację zadań, wskazanych w art. 31a tej ustawy w związku z pobytem na jej terenie osób, o których mowa w art. 1 ust. 1, jednostka samorządu terytorialnego może przeznaczyć dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 9 ust. 1 oraz 2 w związku z art. 92 ust. 11 oraz art. 93 ust. 3 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

W powyżej zacytowanym przepisie art. 31a ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawodawca w formie katalogu zamkniętego, posługując się ogólnymi pojęciami, wskazał sfery, które mogą być finansowane z wpływów pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Wskazany zakres przedmiotowy jest szeroki i opiera się na wskazaniu kategorii zadań, wśród których wymieniono zadania z zakresu pomocy społecznej i usług społecznych, zapewnienia schronienia, edukacji, opieki i wychowania, organizacji czasu wolnego, w tym kultury i sportu oraz zdrowia publicznego.

Z literalnego brzmienia cytowanego przepisu wynika, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie wymienionych powyżej przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w tym także z opłat za zezwolenia dotyczące sprzedaży napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml, mogą być przeznaczane m.in. na realizację zadań z zakresu pomocy i usług społecznych.

Zgodnie z kolei z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 z późn. zm.) pomoc społeczna jest instytucją polityki spolecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Natomiast według przepisu art. 3 ust. 2 tej ustawy zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku zadanie polegające na usunięciu utrudnień w dostępie do takich miejsc jak: punkty pomocy społecznej, ośrodki zdrowia, ośrodki edukacji, ośrodki kultury i sportu poprzez zapewnienie dowozu do ww. miejsc obywatelom Ukrainy, którzy nie mają możliwości dojazdu do nich we własnym zakresie lub dojazd ten jest dla nich utrudniony, jest pomocą, która mieści się w przytoczonej powyżej definicji pomocy społecznej. Z wyżej powołanych względów, w ocenie tut. Izby, zakup samochodu używanego do przewozu obywateli Ukrainy do ww. miejsc może zostać sfinansowany ze środków pochodzących z opłat z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{RIO Gdańsk, 2022-09-16, sygn. RP.0441/34/51/1/2022}