Stanowisko RIO Gdańsk:

W odpowiedzi na Pana wniosek z dnia 10 czerwca 2021 r., który wpłynął do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku za pośrednictwem poczty elektronicznej w dniu 11 czerwca 2021 r., dotyczący problematyki współfinansowania przez jednostki samorządu terytorialnego programów zdrowotnych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

We wstępie wskazać należy, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku dokonując analizy ww. pisma uznała, że podlega ono rozpoznaniu w trybie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 2137), w myśl którego, do zadań izby należy udzielanie wyjaśnień na wystąpienia podmiotów wymienionych w art. 1 ust. 2 tej ustawy w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych.
Z uwagi na powyższe należy zauważyć, że zasady udzielania wyjaśnień przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Gdańsku w ww. trybie określone zostały w komunikacie zamieszczonym na stronie http://www.gdansk.rio.gov.pl/ (w zakładce: Działalność Izby >> Wyjaśnienia w sprawach stosowania przepisów o finansach publicznych >> Informacje ogólne). Wniosek w sprawie udzielenia wyjaśnień winien zawierać opis stanu faktycznego oraz stanu prawnego, na tle których zrodziły się wątpliwości, proponowanego rozwiązania sprawy, ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania, zaopiniowanego przez obsługę prawną jednostki oraz jasnego wskazania zaistniałych wątpliwości. Wniosek nie może także dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy.

Odnosząc się do treści ww. pisma z przykrością stwierdzam, że nie spełnia ono ww. wymogów, jakie zostały przewidziane dla wniosków o udzielenie wyjaśnień w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych, albowiem nie zaproponowano w nim sposobu rozwiązania sprawy ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania zaopiniowanego przez obsługę prawną jednostki.

Ustosunkowując się jednak w sposób ogólny do poruszonej w niniejszym piśmie problematyki, wskazuję na następujące aspekty prawne.

Zgodnie z przepisem art. 48c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1398 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej, jednostka samorządu terytorialnego, w ramach realizacji zadań własnych, może dofinansowywać programy zdrowotne i programy polityki zdrowotnej, o których mowa w art. 48 ust. 1, inne niż realizowane przez tę jednostkę, polegające na profilaktyce chorób. Dofinansowanie, o którym mowa w ust. 1, polega na udzieleniu realizatorowi programu wybranemu w trybie określonym w art. 48b dotacji celowej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Przepis ten, dodany w dniu 1 stycznia 2017 r. do rozdziału dotyczącego programów zdrowotnych i programów polityki zdrowotnej, określa między innymi formę przekazania środków finansowych na rzecz realizatora programu, wyłonionego w trybie wskazanym w art. 48b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowiąc, że dofinansowanie na rzecz ww. podmiotu powinno odbyć w formie dotacji celowej. Przepis ten jednoznacznie rozstrzyga również, że – w oparciu o jego treść – dofinansowanie może nastąpić wyłącznie w ramach realizacji zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego w zakresie profilaktyki chorób oraz że może obejmować wyłącznie te programy polityki zdrowotnej, które nie są realizowane przez daną jednostkę samorządu terytorialnego.

Wyżej wymieniony przepis przewiduje zatem możliwość udzielenia dotacji bezpośrednio realizatorowi programu, co wynika wprost z jego treści. Przepis ten nie stanowi natomiast podstawy prawnej do udzielenia dofinansowania jednostce samorządu terytorialnego, która zleca realizację programu.

W dalszej kolejności wskazać również należy, że skoro w komentowanym przepisie ustawodawca, określając formę dofinansowania zadań objętych programem, wprost odwołał się do przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 305), to przyjąć należy, że warunkiem koniecznym udzielenia realizatorowi programu dotacji jest uprzednie zaplanowanie wydatku na ten cel w uchwale budżetowej. Jak wynika bowiem z treści art. 211 ust. 4 ustawy o finansach publicznych uchwała budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym.

Przekazanie środków realizatorowi programu jest zatem uwarunkowane uprzednim wyodrębnieniem w uchwale budżetowej szczególnej formy wydatku, jakim jest dotacja. Dopiero po przeprowadzeniu ww. procedury dopuszczalnym będzie zawarcie umowy o dotację z takim podmiotem.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że jednostka samorządu terytorialnego, która chce współfinansować program polityki zdrowotnej w inny, aniżeli wskazany powyżej sposób, może to uczynić również w oparciu o przepis art. 10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.), który wyraża ogólną kompetencję jednostek samorządu terytorialnego do współdziałania w wykonywaniu zadań publicznych, pozostawiając gminie prawo wyboru formy współdziałania. W takim przypadku beneficjentem dotacji będzie zatem jednostka samorządu terytorialnego, która opracowuje, wdraża, realizuje i finansuje program polityki zdrowotnej, a nie wyłoniony przez nią, na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, realizator programu.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

Ponadto uprzejmie proszę o stosowanie się w przyszłości do wymogów, które stawiane są wnioskom o udzielenie wyjaśnień w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych.

{Urząd Gminy Chmielno, 2021-06-10, sygn. -}
{RIO Gdańsk, 2021-06-24, sygn. RP/0441/8/29/1/2021}