Stanowisko RIO Olsztyn:

W odpowiedzi na pismo z dnia 1 czerwca 2021 r., znak FN.3251.3.17.2021 w sprawie wcześniejszej spłaty zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek, w celu zmniejszenia kosztów obsługi zadłużenia, Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie wyjaśnia, co następuje:

jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty, pożyczki i emitować papiery wartościowe na cele określone w art. 89 i art. 90 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych [Dz. U. z 2021 r., poz. 305], zwanej dalej u.f.p., przy czym suma zaciągniętych zobowiązań z wymienionych tytułów, zgodnie z art. 91 ust. 1 u.f.p., nie może przekroczyć kwoty określonej na dany rok w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego.

Regulacje dotyczące zasady zadłużania się przez samorządy zostały zmienione ustawą z dnia 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2500]. Do ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych dodano art. 243 ust. 3b. Nowelizacja ustawy miała na celu zracjonalizowanie możliwości zadłużania się samorządów, uelastycznienia ich gospodarki finansowej oraz wzmocnienie mechanizmów prawnych służących zwiększeniu bezpieczeństwa.

Zgodnie z wyżej cytowanym przepisem, jednostki samorządu terytorialnego mogą dokonać spłaty istniejącego zadłużenia poprzez zaciągnięcie nowego długu, którego koszty obsługi są niższe. Oznacza to, że samorządy, które wcześniej zaciągnęły zobowiązania na mniej korzystnych warunkach, mogą zamienić na zobowiązania bardziej korzystne. Porównanie zobowiązań i ustalenie niższego łącznego kosztu obsługi będzie następować przy uwzględnieniu wszystkich kosztów, które jednostka jest zobowiązana zapłacić w całym okresie spłaty /art. 243 ust. 5 u.f.p./. Podjęcie przez gminę decyzji o zaciągnięciu nowego zobowiązania finansowego wymaga uchwały rady. Ponadto gmina zobowiązana jest do uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania.

Przepisy u.f.p. zezwalają na wcześniejszą spłatę długu wolnymi środkami w rozumieniu art. 217 ust. 2 pkt 6 u.f.p., traktowanymi jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikająca z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych, jeżeli jednostka nie zaciąga zobowiązań dłużnych określonych w art. 89 ust. 1 pkt 2 u.f.p.

Ponadto wcześniejsza spłata zadłużenia może również nastąpić poprzez spłatę środkami, które samorząd wygospodarował w trakcie roku budżetowego, np. pochodzącymi ze spłaty udzielonej przez tę jednostkę samorządu terytorialnego pożyczki.

Zwrócić należy uwagę, że zapisy wprowadzone art. 243 ust. 3b u.f.p. mają zastosowanie tylko do wcześniejszej spłaty zadłużenia, to znaczy spłaty przypadającej w latach wykraczających poza rok budżetowy, na który uchwalono budżet, i tylko do spłaty następującej w roku budżetowym.

W konkluzji powyższego, zdaniem tut. Izby restrukturyzacja zadłużenia j.s.t. w formie wcześniejszej spłaty istniejącego zadłużenia poprzez zaciągnięcie nowego zobowiązania finansowego 0 niższych kosztach obsługi jest uzasadniona z ekonomicznego punktu widzenia.
Aczkolwiek ocena skali i specyfiki zadłużenia gminy w kontekście wdrożenia procesu restrukturyzacji wymaga przeprowadzenia analizy sytuacji finansowej budżetu pod kątem istniejących i przyszłych zobowiązań w aspekcie wykonanych i prognozowanych wielkości wpływających na ustalenie w kolejnych latach relacji określonej w art. 243 u.f.p.

W tym miejscu należy wskazać, że Izba nie ma uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy potraktować, jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia, jak również dla organów rozstrzygających w konkretnych sprawach.

{Urząd Gminy Grunwald, 2021-06-01, sygn. FN.3251.3.17.2021}
{RIO Olsztyn, 2021-07-06, sygn. RIO.III-072-67/2021}