Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu:

W związku z wnioskiem z dnia 27 maja 2019 r. znak: SE. 0330.2.2019 (doręczonym w dniu 3 czerwca 2019 r.), dotyczącym finansowania przez powiat rozbudowy warsztatów terapii zajęciowej, w tym ze środków otrzymanych od innej jednostki samorządu terytorialnego, Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu wyjaśnia, co następuje.

Zgodnie z art. 216 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:

1. zadania własne jednostek samorządu terytorialnego;
2. zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami jednostkom samorządu terytorialnego;
3. zadania przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;
4. zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego;
5. pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego;
6. programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 511) w art. 4 ust. 1 pkt 5 wśród zadań powiatu wymienia wspieranie osób niepełnosprawnych. Właściwość powiatu w tym zakresie znalazła swoje szczegółowe uregulowanie w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 518, z późn. zm.). Zadaniem powiatu wynikającym z art. 35a ust. 1 pkt 8 jest dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej. Stosownie do art. 10b ust. 2 tej ustawy koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu są współfinansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz ze środków samorządu powiatowego, lub innych źródeł, przy czym ze środków samorządu powiatowego koszty działalności są finansowane w wysokości co najmniej 10% tych kosztów (ust. 2a).

Warsztat terapii zajęciowej to wyodrębniona organizacyjnie i finansowo placówka stwarzająca osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia – art. 10a ust. 1 ustawy. Ten akt prawny nie wyjaśnia jednak pojęć „koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu”, a istota problemu sprowadza się do kwalifikacji kosztów rozbudowy bazy lokalowej funkcjonującego WTZ. W pewnym zakresie pomocne mogą być w tej sytuacji przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz. U. Nr 63, poz. 587). Zawierają one odniesienie do owych kosztów. Ponieważ wniosek dotyczy działającego już WTZ, nie będą miały zastosowania unormowania rozporządzenia dotyczące kosztów utworzenia warsztatu. Z kolei koszty działalności warsztatu określone w § 19 nie wymieniają wprost prac polegających np. na rozbudowie obiektu.

Odnosząc się do zakresu pojęcia kosztów „wynikających ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu”, zauważyć należy, że stosownie do § 6 ust. 1 rozporządzenia jednostka prowadząca warsztat może wystąpić do centrum pomocy właściwego ze względu na siedzibę warsztatu z wnioskiem o dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów wynikających ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu (koszty te są współfinansowane również przez samorząd powiatowy) nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od dnia akceptacji przez powiat kosztów utworzenia warsztatu; wzór wniosku stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia. Do wniosku dołącza się m.in. informacje o warunkach lokalowych, rzeczowych, organizacyjnych i kadrowych umożliwiających przyjęcie zwiększonej liczby uczestników oraz preliminarz kosztów wynikających ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu (§ 6 ust. 2 pkt 1 lit. c i pkt 2). W samym wniosku wymaga się ujęcia kwoty na dofinansowanie kosztów wynikających ze zwiększenia liczby uczestników, w tym kosztu adaptacji pomieszczeń (załącznik nr 2 część III). Nie jest więc wykluczona możliwość dofinansowania przez powiat kosztów rozbudowy działającego już WTZ, jeżeli jej skutkiem będzie zwiększenie liczby uczestników warsztatu.

W takiej sytuacji nie ma przeszkód, aby gmina dofinansowała z własnych środków WIZ (vide pismo Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20.07.2015 r., znak BON-II. 07026.2015.MR;https://www.senat.gov.pl/gfic/senat/userflles/_public/k8/dokumenty/…/7601 o.pdf).

Podstawą do takich działań jest art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506) stanowiący, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Doprecyzowaniem tego uregulowania jest przepis art. 220 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym z budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być udzielona innym jednostkom samorządu terytorialnego pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa (ust. 1). Podstawą udzielenia pomocy jest umowa (ust. 2). Z kolei z art. 216 ust. 2 pkt 5 ustawy o finansach publicznych wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek samorządu terytorialnego, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Stanowisko prezentowane przez Izbę nie stanowi wiążącej interpretacji prawa, a jedynie pogląd Izby w zakresie objętym pytaniem.

{Starostwo Powiatowe w Chodzieży, 2019-05-27, sygn. SE.0330.2.2019}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, 2019-06-18, sygn. WA-0280/53/2019}