Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu:

W związku z wnioskiem z dnia 17 czerwca 2019 r. (doręczonym w dniu 24 czerwca 2019 r.), dotyczącym możliwości udzielenia osobom fizycznym dotacji z przeznaczeniem na sfinansowanie zabiegów sterylizacji lub kastracji zwierząt, Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu wyjaśnia, co następuje.

Zgodnie z treścią art. 1 la ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2019 r. poz. 122) rada gminy wypełniając obowiązek, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy (tj. zapobieganie bezdomności zwierząt i zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie), określa, w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 marca, program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt.

Stosownie do treści art. 11a ust. 3a ww. ustawy, program może obejmować plan sterylizacji lub kastracji zwierząt w gminie, przy pełnym poszanowaniu praw właścicieli zwierząt lub innych osób, pod których opieką zwierzęta pozostają. Program, w myśl art. 11a ust. 5 ustawy, zawiera wskazanie wysokości środków finansowych przeznaczonych na jego realizację oraz sposób wydatkowania tych środków. Koszty realizacji programu ponosi gmina.

W orzecznictwie sądów administracyjnych „sposób wydatkowania środków finansowych” należy odnosić do konkretnych form ich wykorzystania ukierunkowanych na osiągniecie celów programu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 marca 2019 r., sygn. akt VIII SA/Wa 86/19). Natomiast brak jest regulacji co do form pokrywania kosztów realizacji programu.

Należy zatem rozważyć czy koszty te mają być ponoszone z budżetu gminy jako wydatek rzeczowy czy też w formie dotacji.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 listopada 2017 r. (sygn. akt II GSK 37/16) stwierdził, że: Przepisem ustawowym, jako podstawą dotacji, może być przepis ustawy odrębnej lub przepis szczególny (ustawa o finansach publicznych). Definicję dotacji celowych z budżetu państwa zawiera art. 127 u.f.p., którą należy odpowiednio stosować dla ogólnego określenia dotacji udzielanych z budżetów samorządów, ponieważ przepisy ustawy o finansach publicznych nie zawierają odrębnej definicji dotacji celowej na potrzeby udzielania takiej dotacji z budżetu samorządu. Aby określony wydatek można było zaklasyfikować jako dotację, z przepisu ustawowego wynikać powinno wyraźne wskazanie, że wydatek jest realizowany poprzez dotację, jaki jest charakter prawny dotacji, sposób, w jaki ustalana jest wysokość dotacji i kto jest uprawniony do otrzymania dotacji.

Przepisem takim jest np. art. 403 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799, z późn. zm.), zgodnie z którym finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych m.in. przez osoby fizyczne.

Kolejny przykład stanowi ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2019 r. poz. 409, z późn. zm.), która w art. 60 w zw. z art. 8 ust. 1, przewiduje możliwość otrzymania przez osoby fizyczne prowadzące żłobek lub klub dziecięcy lub zatrudniające dziennych opiekunów dotacji celowej z budżetu gminy na dziecko objęte opieką w żłobku lub klubie dziecięcym, lub przez dziennego opiekuna.

Również ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203, z późn. zm.) przewiduje możliwość dotowania z budżetu jednostki samorządu terytorialnego osób fizycznych będących organem prowadzącym przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę.

Wśród obligatoryjnych elementów ustawowych programu opieki nad zwierzętami ustawa o ochronie zwierząt nie przewiduje udzielania dotacji osobom fizycznym, które dokonują sterylizacji lub kastracji zwierząt.

Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie tut. Izby, nie jest możliwe przyznanie dotacji osobom fizycznym. Zabiegi sterylizacji lub kastracji zwierząt winny być realizowane poprzez zawarcie umowy cywilnej na usługę w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego między gminą a lekarzem (lekarzami) weterynarii (art. 44 ust. 4 ustawy o finansach publicznych), w której zostaną ustalone m.in. zasady finansowania ww. zadania. Wysokość kosztów, które pokrywa gmina na realizację ww. zadania, winna zostać określona w programie.

Stanowisko prezentowane przez Izbę nie stanowi wiążącej interpretacji prawa, a jedynie pogląd Izby w zakresie objętym pytaniem.

{Urząd Gminy Krajenka, 2019-06-17, sygn. -}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, 2019-07-18, sygn. WA-0280–2019}