Stanowisko RIO Łódź:

W odpowiedzi na pismo Pana Wójta zawierające wniosek o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych, to jest wskazanie

1) Czy Gmina Łęczyca może udzielić dotacji spółce wodnej na remont mostku znajdującego się na rowie melioracyjnym szczegółowym?;

2) Czy Gmina może na podstawie art.10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym w drodze porozumienia udzielić Urzędowi Marszałkowskiemu pomocy finansowej w drodze dotacji celowej na naprawę mostów znajdujących się na ciekach naturalnych oraz
kanałach? oraz

3) Czy gmina może na podstawie art. 8 ust.2a ustawy o samorządzie gminnym w drodze porozumienia zawartego z Urzędem Marszałkowskim wykonać naprawę mostów na cickach naturalnych i kanałach, realizując tym samym zadanie należące do Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych?

uprzejmie informuję, co następuje:

Odnośnie pytania zawartego w pkt 1) Izba podziela stanowisko Pana Wójta zaprezentowane w skierowanym do Izby zapytaniu.

Należy zauważyć, że stosownie do treści art. 164 ust. Sa ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (tj. Dz.U z 2012r., poz. 145 z poźn. zm.) spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.

Z opisanego w piśmie stanu faktycznego wynika, że wolą Gminy jest udzielenie pomocy spółkom wodnym w formie dotacji na remont mostków na rowach melioracyjnych, które to mostki, stosownie do treści art. 9 ust. 1 pkt 19 lit i przywołanej wyżej ustawy Prawo wodne są urządzeniami wodnymi, zaś Gmina przyzna dotację na konserwację urządzeń melioracji wodnych szczegółowych usytuowanych na gruntach prywatnych nie będących własnością Gminy Łęczyca, albowiem urządzenia te objęte są działaniem spółki wodnej.

W ocenie Izby mostki są urządzeniami wodnymi, ale nie zostały przez ustawodawcę zakwalifikowane do urządzeń melioracji wodnych /podstawowych czy szczegółowych/. co nie przesądza jednak o możliwości udzielenia pomocy finansowej spółce wodnej na konserwację tych urządzeń.

Spółki wodne, zgodnie z treścią art. 164 ust. 3 Prawa wodnego mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do:

1/ zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody,

2/ ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków,

3/ ochrony przed powodzią.

4/ melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na terenach zmeliorowanych,

5/ wykorzystania wody do celów przeciwpożarowych,

6/ utrzymania wód.

Po myśli art. 164 ust. 5a ustawy, spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.

Uwzględniając zatem treść przywołanych wyżej przepisów art.164 Prawa wodnego, należy stwierdzić, że spółka wodna może otrzymać dotację nie tylko na eksploatację urządzeń melioracji wodnych ale także na realizację innych celów wymienionych w sposób przykładowy w treści ust. 3 art. 164, chyba że uchwała Rady gminy wskaże tylko niektóre z zadań spółek wodnych, na które dotacja może być udzielona.
Odnosząc się do pytań zawartych w pkt 2) i pkt 3), sformułowanych na tle stanu faktycznego opisanego w pkt 2) – należy stwierdzić, że Izba udzielając wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów ustawy o finansach publicznych, nie może przesądzać kwestii możliwości sfinansowania remontu konkretnych mostów

Wbrew twierdzeniom Pana Wójta Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi stoi na stanowisku, że utrzymanie w należytym stanie technicznym mostów położonych na ciekach naturalnych i kanałach usytuowanych poza obszarem ujmującym tereny zmeliorowane, jak również poza istniejącymi ciągami dróg dojazdowych niezbędnych do właściwego użytkowania obszarów zmeliorowanych nie pozostaje we właściwości Samorządu Województwa (patrz pismo Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi z dnia 28 maja 2014r. znak: TU/6216/604/3843/2014 – które to pismo przekazane zostało Panu Wójtowi do wiadomości”)..

Ustalenie podmiotu właściwego do wykonania prac, o których mowa w zapytaniu winno być poprzedzone analizą stanu prawnego i faktycznego konkretnego urządzenia. Należy zwrócić uwagę, że z przepisów Prawa wodnego niezbicie wynika, że własność śródlądowych wód powierzchniowych płynących oraz gruntów pod nimi, przynależna ex lege Skarbowi Państwa (art. 10 ust.la, art.14 ust.1) nie rozciąga się na własność urządzeń wodnych zlokalizowanych na tych wodach/gruntach niezbędnych do kształtowania zasobów wodnych.

Należy zauważyć, że co prawda brak jest w Prawie wodnym normy prawnej, która wprost tak stanowi, jednakże takie wnioski należy wyprowadzić ze sformułowania Prawa wodnego i jego celu. Sygnalizuje je art. 123 ust. la, art. 139 ust.2 tej ustawy. Podobne stanowisko zajął SN w wyroku z dnia 25.10.2012r. I CSK 145/12; NSA w W-wie w wyroku z dnia 16.01.2009r. II OSK 1874/07, SO w Łodzi w wyroku z dnia 03.06.2014r. III Ca 1683/13.

Jak wynika z powyższego właścicielem urządzeń wodnych może być w konkretnej sprawie inny podmiot, który wybudował urządzenie na podstawie pozwolenia wodno-prawnego i to na nim może spoczywać obowiązek utrzymania tego urządzenia w należytym stanie technicznym,

Jeżeli zatem nie jest możliwe przyjęcie, że zadanie remontu konkretnych mostów należy do zadań Samorządu Województwa to Gmina nie może udzielić pomocy finansowej tej jednostce na realizację tego zadania. Zgodnie z treścią art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, gmina może udzielić pomocy finansowej innej JST na realizację zadań tej jednostki. Powyższa teza znajduje także potwierdzenie w treści art. 216 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz.U.z 2013r. poz.885 z poż.zm), zgodnie z którym wydatki budżetu JST są przeznaczane na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach.

Odnosząc się do możliwości wykonania przez gminę, na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy o samorządzie gminnym, w drodze porozumienia, naprawy mostów realizując tym samym zadanie należące do Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych należy zauważyć, iż stosownie do treści art. 8 ustawy o samorządzie gminnym (Dz.U z 2013r., poz.594 z póź.zm) gmina może wykonywać zadania z zakresu administracji rządowej na podstawie ustawy (ust.1) lub porozumienia z organami tej administracji (ust.2). Na mocy ust. 2a tegoż artykułu gmina może wykonywać także zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumienia z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.

Użycie w art. 8 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym sformułowania iż gmina otrzymuje środki finansowe…” wyraźnie wskazuje, że chodzi o ich faktyczne przekazanie, a nie tylko zapewnienie. Treść ust. 3 tegoż art. uzasadnia również tezę, że gmina nie ma obowiązku finansowania zadań zleconych ze środków własnych, a nawet więcej że wydatki te nie mogą być dofinansowane ze środków własnych gminy (por. Uchwała Kolegium RIO w Łodzi z dnia 11.12.2002r. nr 31/73/2002 opubl. LEX nr 75971). Powyższą tezę wzmacnia regulacja ust. 4 i 5. Przepis ust. 4 stanowi, iz szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub zawarte porozumienia, zaś zgodnie z ust. 5 w przypadku niedotrzymania terminów przekazania środków gminie przysługują odsetki.

Zatem pomijając problemy, związane z prawidłowym ustaleniem (wskazaniem) podmiotu właściwego do wykonania remontu konkretnego mostu odpowiedź na postawione pytanie jest negatywna z powodów, o których mowa wyżej, a sprowadzających się do stwierdzenia, ze gmina nie może finansować zadania z zakresu właściwości innej jednostki samorządu terytorialnego środkami własnymi, w trybie art. 8 ustawy o samorządzie gminnym.

{RIO Łódź, 2014-11-07, sygn. WA 4120-11/2014/w}