Stanowisko RIO Białystok:

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku odpowiadając na wniosek z dnia 18 marca 2022 roku, o udzielenie wyjaśnienia w sprawie pokrycia kosztów podatku od towarów i usług, od usługi polegającej na odbiorze i utylizacji lub odzysku odpadów takich jak folie rolnicze, siatki i sznurki do owijania balotów oraz opakowania po nawozach i opakowania typu big bag, przez gminę ze środków własnych bądź rolników od których odebrano odpady rolnicze, przedstawia następujący pogląd w sprawie.

Zgodnie z brzemieniem art. 6c ustawy z dnia 13 września 1996 r. o otrzymaniu czystości i porządku w gminach (tj. Dz.U. 2021 poz. 888 ze zm.) gminy są zobowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Natomiast przez stwierdzenie odpady komunalne należy rozumieć odpady powstające w gospodarstwach domowych z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane:

a) z gospodarstw domowych, w tym papier i tektura, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, w tym materace i meble,

b) ze źródeł innych niż gospodarstwa domowe, jeżeli odpady te są podobne pod względem charakteru i składu do odpadów z gospodarstw domowych, przy czym odpady komunalne nie obejmują odpadów z produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych, sieci kanalizacyjnej oraz z oczyszczalni ścieków, w tym osadów ściekowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych; niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne pozostają niesegregowanymi (zmieszanymi) odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane przetwarzaniu odpadów, ale przetwarzanie to nie zmieniło w sposób znaczący ich właściwości, o czym stanowi art. 3 ust. 1 pkt 7 stawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tj. Dz.U. 2022 poz. 699).

Mając na uwadze powyższe w przypadku gospodarstw rolniczych mamy do czynienia z odpadami komunalnymi, które powstają w ramach nieruchomości zamieszkałej oraz odpadami powstałymi w ramach prowadzonej działalności rolniczej. W przypadku odpadów komunalnych, które powstają w ramach nieruchomości zamieszkałej, to zgodnie z art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach na gminie ciąży ustawowy obowiązek zorganizowania i finansowania odbioru omawianych odpadów. Natomiast w przypadku odpadów nie zaliczonych do kategorii odpadów komunalnych brak jest podstawy prawnej do finansowania przez gminę odbioru takich odpadów. Biorąc pod uwagę przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. 2021 poz. 1973 ze zm.) to zgodnie z art. 400a ust. 1 finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej obejmuje m.in. przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami (pkt 8). Dodatkowo ustawodawca w art. 403 ust. 2 przywołanej ustawy stwierdza, że zadnie to należy do zadań własnych gminy. Jednak, aby gmina mogła sfinansować przedsięwzięcie związane z gospodarką odpadami musi ono być związane z realizacją zadania gminy z zakresu gospodarki odpadami. Podsumowując należy stwierdzić, że gmina nie ma podstaw prawnych do ponoszenia kosztów na wskazane zadanie ze środków własnych, w tym także ze środków pochodzących z opłat i kar wynikających z art. 402 ust. 4, 5 i 6 ustawy Prawo ochrony środowiska. W związku z tym, gmina może jedynie zrealizować zadanie pn. „Usuwanie odpadów z folii rolniczych, siatki i sznurka do owijania balotów, opakowań po nawozach i typu Big Bag”, w zakresie wynikającym z dotacji uzyskanej z NFOŚiGW w ramach przyznanej kwoty dotacji, tym samym gmina nie może pokryć ze środków własnych kosztu podatku VAT od tej usługi.

W aktualnie obowiązującym porządku prawnym brak jest podmiotu upoważnionego do wydawania wiążącej wykładni przepisów prawa. Niniejsze stanowisko w sprawie proszę potraktować jako niewiążącą opinię prawną.

{RIO Białystok, 2022-04-19, sygn. RIO.II-025-15/22}