Stanowisko RIO Opole:
W odpowiedzi na pismo z dnia 29 czerwca 2015 r., sygn. Or-Os.4464.16.3.2015, uzupełnione pismem z dnia 6 sierpnia 2015 r., sygn. Or-Os.4464.16.3.2.2015, dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia w sprawie, czy gmina jako jednostka samorządu terytorialnego może organizować dowóz uczniów niepełnosprawnych, nawet w przypadku, gdy uczniowie Ci nie spełniają warunków określonych w art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty, informuję co następuje.
Stosownie do treści art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.), droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:
1) 3 km – w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych;
2) 4 km – w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów.
Z ust. 3 powołanego przepisu wynika, że jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka:
1) przekracza odległości wymienione w ust. 2, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – takze zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej;
2) nie przekracza odległości wymienionych w ust. 2, gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu.
Ponadto ust. 3a cyt. przepisu stanowi, że obowiązkiem gminy jest:
1) zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21. roku życia;
2) zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia;
3) zwrot kosztów przejazdu ucznia, o którym mowa w pkt 1 i 2, oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, wymienionych w pkt 1 i 2, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice.
Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że gmina ma obowiązek zapewnić uczniowi objętemu kształceniem specjalnym, ze względu na określoną w przepisach niepełnosprawność, bezpłatny transport i opiekę do najbliższej szkoły. Biorąc pod uwagę uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ww. aktów prawnych oraz samorządowych ustaw ustrojowych, w pozostałym zakresie tj. w przypadkach innych niż te, które zostały wskazane w wyliczeniu ustawowym jako obowiązkowe, gmina może zapewnić bezpłatny transport dzieci do szkół i przedszkoli, gwarantując opiekę w trakcie jego trwania (pismo MEN z dnia 18 czerwca 2015 r., sygn. DZSE-WSPE.054.18.2015.JK). Do podjęcia decyzji w przedmiotowym zakresie uprawniony jest organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.
{RIO Opole, 2015-09-11, sygn. NA.III-0221-26/2015}