Stan faktyczny:

Uznanie opłaty za dodatkowe usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych za opłatę o charakterze daniny publicznej, która nie podlega opodatkowaniu VAT.

Pytanie:

1. Czy ustalona i pobierana od mieszkańców opłata za dodatkowe usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych ustalona uchwała Rady gminy stanowi podstawę opodatkowania VAT, jako wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług, czy tez opłata ma charakter daniny publicznej i w związku z tym nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT?

2. Czy należna opłata naliczona powinna zostać na podstawie wniosku, zlecenia, deklaracji mieszkańca o dokonanie dodatkowej usługi odbioru odpadów komunalnych.

Stanowisko własne:

Rada gminy może określić, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, rodzaj dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych, sposób ich świadczenia oraz wysokość cen za te usługi.

Dodatkowe usługi wykonywane przez gminę w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych stanowią zadanie własne gminy. Odbiór odpadów ma charakter obowiązku, który nie jest wykonywany na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Mieszkańcy mają obowiązek przekazywania odpadów komunalnych gminie (przedsiębiorcy, któremu gmina powierzyła to zadanie w wyniku przetargu) i nie mogą wybrać innego sposobu utylizacji odpadów ani innego podmiotu odbierającego odpady. Mieszkańcy mają ustawowy obowiązek płacić na rzecz gminy opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i analogiczny charakter mają dodatkowe usługi. Mimo, ze są one wykonywane na wniosek mieszkańca, to mieszkaniec nie ma prawa wyboru innego wykonawcy usługi i jest zobowiązany do uiszczania opłaty wymaganej ustawą a ustalonej na podstawie uchwały Rady Gminy.

Zdaniem gminy charakter opłaty wskazuj e, Że mamy do czynienia z „daniną publiczna” — opłata ustalona jest w sposób określony w ustawie i stanowi dochód gminy przeznaczony na działania wykonywane w interesie publicznym.

Dodatkowe usługi w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych stanowią uzupełnienie podstawowego świadczenia Gminy dla mieszkańców.

Gmina pobierając od Właścicieli nieruchomości opłaty, o których mowa w art. 6 r ust. 4 ustawy, będzie działała w odniesieniu do tych czynności jako organ władzy publicznej, w zakresie realizacji zadań Własnych powierzonych gminie na podstawie ustawy. Z tytułu realizacji świadczeń objętych wnioskiem, gmina wyłączona będzie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, a pobierana opłata, której obowiązek uiszczenia wynika z ustawy, będzie miał charakter publicznoprawny i nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stanowisko RIO Szczecin:

Odpowiadając na wniosek Pana Burmistrza z dnia 26 maja br. (przekazany w dniu 7 czerwca br.) o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisu art. 6r ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2021 r. poz. 888) zwanej dalej ustawą, uprzejmie informuję co następuje.

Wskazany przez Pana Burmistrza przepis art. 6r ust. 4 ustawy stanowi, że rada gminy może określić, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, rodzaje dodatkowych usług świadczonych przez gminę w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, sposób ich świadczenia oraz wysokość cen za te usługi. W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie odpłatność za usługi, określone przytoczonym wyżej przepisem nie ma charakteru daniny publicznej, a zgłoszenie chęci skorzystania z usług przez właściciela nieruchomości nie powinno być zawarte w deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Izba podziela w tym zakresie pogląd wyrażony w uchwale Nr 1631/15 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2015 r., w uzasadnieniu której wskazano, iż „Uchwała podjęta przez radę gminy na podstawie art. 6r ust. 4 z punktu widzenia cywilistycznego stanowi ofertę zawarcia umowy. W tym przypadku właściciel nieruchomości musi zgłosić gminie chęć skorzystania z dodatkowych usług.

W takiej sytuacji koszty świadczenia dodatkowych usług nie mogą być pokrywane w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Wobec powyższego ustalenia należy stwierdzić, iż zgłoszenia takiego nie można zawrzeć w deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Określenie przez Radę Gminy wzoru deklaracji, który zawiera oświadczenia o zamiarze korzystania z dodatkowej usługi, pozostaje w sprzeczności z zapisami art. 6n ust. 1. Poza tym opłata za gospodarowanie odpadami jest należnością publicznoprawną i stosuje się do niej przepis ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. W tym przypadku deklaracja stanowi podstawę wystawienia tytułu wykonawczego w postępowaniu egzekucyjnym, natomiast dochodzenie należności z tytułu dodatkowych usług świadczonych przez gminę następuje w drodze postępowania cywilnego.” Przytoczone zapatrywanie koresponduje z rozstrzygnięciami wojewodów i regionalnych izb obrachunkowych podjętymi na gruncie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w szczególności z uchwałą Nr 93/2015 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z dnia 25 listopada 2015 r., w uzasadnieniu której Izba stwierdza, że: „Korzystanie natomiast przez właścicieli nieruchomości ze świadczenia przez Gminę dodatkowych, odpłatnych czynności mających na celu uzupełnienie koszyka usług w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów o wyposażenie w pojemniki jest dobrowolne i winno odbywać się na mocy zawartych umów cywilnoprawnych”, czy też rozstrzygnięciem Wojewody Śląskiego z dnia 24 lipca 2013 r. znak NPII.4131.1.354.201, w uzasadnieniu którego wskazano, iż „Nadto powołany przepis ustawy, posługując się pojęciem ceny, wyraźnie wskazuje na odmienny, cywilnoprawny charakter należności uiszczanej za usługi dodatkowe, której nie można utożsamiać – z wynikającą z innych przepisów – opłatą za gospodarowanie odpadami komunalnymi o charakterze publicznoprawnym ze wszystkimi wynikającymi z niej konsekwencjami, obejmującymi składanie deklaracji, stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej czy przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Cena stanowi element umowy między równymi stronami stosunku cywilnoprawnego, ustala się ją w oparciu o zasadę ekwiwalentności świadczeń, a samo zawarcie umowy ma charakter dobrowolny. Zatem, w przypadku usług dodatkowych – wskazanych w uchwale Rady – obowiązek uiszczenia należności nie powstaje z mocy prawa i nie może być egzekwowany przy użyciu środków przymusu administracyjnego.”

W ocenie Izby odpłatność, o której mowa w art. 6r ust. 4 ustawy ma charakter cywilnoprawny, jeżeli dotyczy faktycznie usług dodatkowych, nie zaś usług podstawowych w zakresie odbioru i gospodarowania odpadami, co z kolei koresponduje ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 grudnia 2015 r. sygn. akt I FSK 1192/14.

Wskazuję ponadto, że kwestia opodatkowania podatkiem VAT przedmiotowych usług dodatkowych, za które na podstawie art. 6r ust. 4 ustawy jest pobierana cena, wykracza poza zakres spraw poddanych właściwości Izby mocą przepisów ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. z 2019 r. poz. 2137). Opodatkowanie usług jest materią normowaną przepisami prawa podatkowego, nie zaś wskazanego we wniosku art. 6r ust. 4 ustawy. Do wyjaśnienia stosowania tego prawa w drodze interpretacji podatkowych umocowane zostały wyspecjalizowane organy, wskazane w rozdziale 1a działu II Ordynacji podatkowej. Z uwagi na powyższe Izba nie rozstrzygnie kwestii obłożenia podatkiem VAT, usług świadczonych przez gminę na podstawie art. 6r ust. 4 ustawy. Wskazuję również, że Izba nie posiada kompetencji do oceny indywidualnych interpretacji podatkowych.

Przedstawione stanowisko nie stanowi wiążącej wykładni przepisów prawa, wyraża jedynie opinię na przedstawione zagadnienie.

{Urząd Gminy Chociwel, 2021-05-26, sygn. -}
{RIO Szczecin, 2021-07-06, sygn. K.0542.PZ.19.FM.2021}