Stanowisko RIO Opole:

Działając na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1668 ze zm.) w odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnienia, czy w związku z dokonaniem odliczenia VAT naliczonego od wydatków poniesionych na realizację inwestycji, sfinansowanych przez Gminę ze środków otrzymanych w ramach Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, Gmina zobowiązana jest do zwrotu otrzymanego dofinansowania w części odpowiadającej odliczonemu podatkowi VAT,

uprzejmie wyjaśniam i informuję, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 568 ze zm.; dalej: zm.u.sz.r.) w Banku Gospodarstwa Krajowego utworzony został Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Stosownie do dalszych regulacji ustawy zmieniającej, państwowe jednostki budżetowe i jednostki samorządu terytorialnego gromadzą środki z Funduszu na wydzielonym rachunku dochodów i przeznaczają na wydatki związane z przeciwdziałaniem COVID-19 w ramach planu finansowego tego rachunku.

W wykonaniu ustawowej delegacji zawartej w art. 65 ust. 28 zm.u.sz.r. Rada Ministrów podjęła uchwałę Nr 84/2021 z dnia 1 lipca 2021 r. w sprawie ustanowienia Rządowego Funduszu Polski Ład – Programu Inwestycji Strategicznych (dalej: RFPŁ:PIS). W uchwale Rada Ministrów określiła m.in. zasady rozdziału i przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego oraz ich związkom dofinansowania na realizację zadań inwestycyjnych, mających na celu przeciwdziałanie COVID-19, ustaliła, że dofinansowanie udzielane jest na wniosek podmiotu składany do Prezesa Rady Ministrów za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego (dalej: BGK) oraz określiła priorytety pokrywanych wydatków.

Stosownie do treści § 4 uchwały wartość zadania inwestycyjnego objętego dofinansowaniem stanowi całkowita łączna wartość wynagrodzenia wykonawcy za wykonanie zadania inwestycyjnego, w tym wartość ceny dostaw określonych w umowie lub umowach mających na celu realizację zadania inwestycyjnego.

Szczegółowe zasady i tryb dofinansowania z RFPŁ:PIS zawiera załącznik do uchwały nr 84/2021 Rady Ministrów. Zgodnie z zapisem § 1 ust. 4 załącznika w przypadku, gdy ostateczna wartość inwestycji objętej dofinansowaniem będzie niższa niż jej wartość przewidywana, kwotę dofinansowania ustala się, biorąc pod uwagę wartość procentową dofinansowania w stosunku do ostatecznej wartości inwestycji. Regulacja § 8 ust. 7 zawiera ponadto obowiązek obniżenia kwoty dofinansowania określonej w promesie, w przypadku obniżenia wynagrodzenia wykonawcy inwestycji, bez względu na podstawy obniżenia tego wynagrodzenia. Wnioskodawca jest zobowiązany niezwłocznie poinformować BGK o obniżeniu wynagrodzenia wykonawcy przez złożenie wniosku o zmianę warunków promesy.

W treści postanowień powyższej uchwały oraz załącznika do niej brak regulacji w przedmiocie postępowania w przypadku odliczenia podatku VAT naliczonego.

Natomiast w przedłożonym przez wnioskodawcę piśmie z dnia 5 kwietnia 2023 r., otrzymanym z Banku Gospodarstwa Krajowego, wyjaśnione zostało, że „(…) dofinansowanie z Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych przyznawane jest w kwocie brutto. W przypadku otrzymania zwrotu podatku VAT należy postępować zgodnie z przepisami prawa normującymi gospodarowanie finansami jednostek samorządu terytorialnego”.

W dalszej kolejności wskazać należy na prezentowane w doktrynie stanowisko, zgodnie z którym środki otrzymane z RFPŁ:PIS na dofinansowanie inwestycji nie stanowią dotacji w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1634 ze zm.; dalej: u.f.p). Rządowy Fundusz Polski Ład nie jest także państwowym funduszem celowym utworzonym na podstawie odrębnej ustawy z art. 29 u.f.p. Jest to specjalny „funduszo-program”, który został utworzony na podstawie art. 65 ust. 28 zm.u.sz.r. i jest realizowany ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 zm.u.sz.r. Mając to na uwadze, środki z dofinansowania z RFPŁ:PIS oraz wydatki inwestycyjne nimi finansowane (podobnie jak środki z funduszu COVID-19) powinny być ujęte w uchwale budżetowej JST z zachowaniem szczególnych zasad wykonywania budżetu JST wynikających z art. 212 ust. 1 pkt 8 i art. 237 ust. 1 u.f.p. (W. Lachiewicz [red.], Klasyfikacja budżetowa, Wyd. 4, Warszawa 2022, opubl. Legalis).

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że środki z RFPŁ:PIS są dochodami własnymi budżetu jednostki samorządu terytorialnego, które nie stanowią dotacji, ani też środków funduszu celowego, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.

Odnosząc się do podniesionego we wniosku zagadnienia przytoczyć należy stanowisko przedstawione w piśmie z dnia 28 maja 2021 r., numer PT1.054.5.2021, Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej: „(…) kwestia kwalifikowalności wydatków (w tym VAT) w ramach RFIL związana jest z założeniami i zasadami funkcjonowania tego programu, a nie z zasadami dotyczącymi opodatkowania podatkiem VAT określonych czynności, zawartymi w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy. Jednostki samorządu terytorialnego mogą – w odniesieniu do określonych czynności wykonywanych w ramach realizowanych przez nie działań – posiadać status podatnika VAT. W takiej sytuacji ciążą na nich obowiązki i przysługują im prawa wynikające z przepisów i zasad funkcjonowania systemu VAT, w tym prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych do działalności opodatkowanej. Przepisy o VAT nie ograniczają możliwości pozyskania dofinansowania od podmiotu trzeciego lub z zewnętrznego funduszu na kwotę VAT – niezależnie od kwestii czy podatnikowi (w tym wypadku jednostce samorządu terytorialnego) przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu dokonanych zakupów, czy też prawo to nie przysługuje” 1 . Ponieważ RFPŁ:PIS jest częścią Funduszu Przeciwdziałania COVID19, zatem powyższe dotyczyć będzie również środków z Programu Inwestycji Strategicznych.

Mając powyższe na uwadze, w odpowiedzi na zadane przez wnioskodawcę pytanie, wskazać należy, że zasady rozdziału i przekazywania środków z RFPŁ:PIS uregulowane zostały w uchwale nr 84/2021 Rady Ministrów, która to nie zawiera regulacji nakazującej dokonania obniżenia wartości inwestycji w przypadku odliczenia naliczonego VAT przez jednostkę samorządu terytorialnego. Również powszechnie obowiązujące przepisy prawa nie zawierają regulacji, określającej obowiązek zwrotu dysponentowi środków równowartości podatku VAT w przypadku jego odliczenia. Dlatego też przyjąć należy, że na gruncie przepisów prawa normujących gospodarowanie finansami jednostek samorządu terytorialnego, Gmina nie będzie zobowiązana do zwrotu otrzymanego dofinansowania w części odpowiadającej odliczonemu podatkowi VAT.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa, nie są wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnień, jak również nie są wiążące dla innych organów.

{RIO Opole, 2023-05-23, sygn. NA.III-422-15/2023}