Stanowisko RIO Wrocław:

Do Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu wpłynęło pismo z dnia 6 lipca 2022 r. (znak OR.8141.44.2022), w którym zwraca się Pan z prośbą o opinię dotyczącą możliwości wydatkowania środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na finansowanie:

1) serwisu, renowacji, bieżącego remontu, doposażenia, budowy placów zabaw ogólno- dostępnych dla mieszkańców Miasta i Gminy Syców,

2) działań/wydarzeń/cyklu kilkudniowych spotkań dla dzieci z Miasta oraz sołectw, których nadrzędnym celem jest podnoszenie świadomości młodych ludzi dotyczące uzależnień od alkoholu, narkotyków i uzależnień behawioralnych, w ramach uchwalonego przez Radę Miejską w Sycowie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Syców na lata 2022-2025 (2. zadanie 3. celu szczegółowego) na podstawie art. 4 i art 182 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

W odpowiedzi na pismo informuję, co następuje:

W świetle art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2021 r. poz. 1119, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. W szczególności zadania te obejmują: zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu; udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie; prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz działalności szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii oraz uzależnieniom behawioralnym, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjotera- peutycznych; wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych; podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 131 i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego; wspieranie zatrudnienia socjalnego przez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej.

Jak wynika z art. 41 ust. 2 ustawy, realizacja zadań, o których mowa w ust. 1, jest prowadzona w postaci uchwalonego przez radę gminy gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, który stanowi część strategii rozwiązywania problemów społecznych i który uwzględnia cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, określone w Narodowym Programie Zdrowia. Elementem gminnego programu mogą być również zadania związane z przeciwdziałaniem uzależnieniom behawioralnym. Gminny program jest realizowany przez ośrodek pomocy społecznej albo centrum usług społecznych, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej, lub inną jednostkę wskazaną w tym programie. W celu realizacji gminnego programu wójt (burmistrz, prezydent miasta) może powołać pełnomocnika. Wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) powołują gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, w szczególności inicjujące działania w zakresie określonym w ust. 1. W skład tych komisji wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (art. 41 ust. 3 i 4 ustawy).

Zgodnie z art. 182 ustawy dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 i art. 18¹ oraz dochody z opłat określonych w art. 111 powinny być wykorzystywane na realizację: 1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o których mowa w art. 4 ust. 2; 2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, w której mowa w art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o którym mowa w art. 4¹ ust. 2 i nie mogą być przeznaczone na inne cele.

W świetle ww. przepisów możliwe jest wykorzystanie środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych na finansowanie zadań zawartych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Należy zauważyć, że określone w art. 41 ust. 1 ustawy wyliczenie nie jest katalogiem zamkniętym zadań, które mogą być realizowane w ramach działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych (w szczególności”). Konkretne zadania gminy określa natomiast przyjęty przez radę gminny program.

Równocześnie wskazać należy, że do Izby nie należy dokonywanie oceny czy realizowane przez Gminę zadanie jest zadaniem, o którym mowa w uchwalonym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. Podkreślenia wymaga, że jednostki samorządu terytorialnego działają we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, dlatego wątpliwości zawarte w Pana piśmie w pierwszej kolejności powinny zostać wyjaśnione przez obsługę prawną Urzędu.

{RIO Wrocław, 2022-08-01, sygn. P.WR.54.15.2022}