Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu:

W związku z pismem z dnia 4 czerwca 2019 r. znak: OSS. 1710.1.2019 (doręczonym za pośrednictwem platformy ePUAP), dotyczącym „możliwości kontrolowania środków publicznych zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego o zapłatę zaniżonej dotacji udzielonej w poprzednich latach na podstawie art. 15-21 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych”, Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu wyjaśnia, co następuje.

Przepisy art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203 z późn. zm.) stanowią, że prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne publiczne przedszkola niebędące przedszkolami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Z przepisów ww. ustawy wynika, że wyżej wymieniona dotacja może być przeznaczona wyłącznie na pokrycie wydatków wskazanych w art. 35 ust. 1 ustawy, przy czym przepis art. 35 ust. 3 precyzuje, iż dotacja może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań określonych w ust. 1, poniesionych w roku budżetowym, na który dotacja została udzielona, niezależnie od tego, którego roku dotyczą te zadania. Z kolei w art. 36 ust. 1 ustawy określono uprawnienie dla organu dotującego do kontroli prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji.

Zadania w zakresie kształcenia, wychowania i opieki są zadaniami publicznymi. Zgodnie z przepisami art. 126 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869) dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Przepisy art. 251 określają natomiast, że dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego, podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku.

Przepisy ustawy o finansach publicznych regulują zasady zwrotu do budżetu jednostki samorządu terytorialnego udzielonych dotacji, w sytuacji gdy są one wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem lub pobrane nienależnie bądź w nadmiernej wysokości (art. 252 ustawy), nie regulują natomiast sytuacji odwrotnej, gdy to samorząd musi wypłacić innym podmiotom należną im – z różnych przyczyn zaniżoną – część dotacji. Ustawodawca nie przewidział również reżimu rozliczania takich środków.

W ocenie tut. Izby, biorąc pod uwagę charakter prawny dotacji oświatowych oraz dopuszczalność dochodzenia roszczeń o ich zapłatę na drodze postępowania cywilnego, środki zasądzone wyrokiem sądu o zapłatę zaniżonej dotacji udzielonej w poprzednich latach, wypłacone po upływie okresu rozliczeniowego (roku budżetowego) nie spełniają wymogów określonych w art. 126 ustawy o finansach publicznych, a więc nie powinny być traktowane jako dotacje. Dotyczą bowiem zadań już zrealizowanych, a nie takich, które są lub będą wykonywane w przyszłości. W konsekwencji wykluczona zostaje możliwość żądania ich rozliczenia i kontroli ich przeznaczenia.

W przypadku wypłaty środków na rzecz powoda (beneficjenta niewypłaconej dotacji lub jej części) na podstawie prawomocnego wyroku, brakuje mechanizmów uprawniających jednostkę samorządu terytorialnego do żądania wykorzystania tych środków do końca roku, w którym wypłata nastąpiła. Podobnie brak jest regulacji dotyczących kontroli wydatkowania takich środków zgodnie z ustawą o finansowaniu zadań oświatowych. Niedopuszczalność traktowania przez jednostkę samorządu terytorialnego tych środków jako dotacji potwierdza także przepis art. 263 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wygasają (poza wyjątkami wskazanymi w ust. 2) z upływem roku budżetowego.

Analogiczne stanowisko w odniesieniu do dotacji udzielanych na podstawie ustawy o systemie oświaty wyraziło Ministerstwo Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 18 lipca 2014 r. znak: DWST.SS.337.42.2014.

Stanowisko prezentowane przez Izbę nie stanowi wiążącej interpretacji prawa, a jedynie pogląd Izby w zakresie objętym pytaniem.

{Urząd Miejski w Gostyniu, 2019-06-04, sygn. OSS.1710.1.2019}
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, 2019-06-12, sygn. WA-0280/54/2019}