Stanowisko RIO Lublin:

W związku z otrzymanym w dniu 1 marca 2022 r. wnioskiem złożonym w trybie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019r. poz. 2137 z późn. zm.) informuję.

Stosownie do art. 42 ust. 5 ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 305 z późn. zm.) – dalej jako u.f.p., jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.

Zgodnie z treścią art. 15r ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 t., poz. 2095 z późn. zm.) — dalej jako „ustawa C-19”, strony umowy w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. — Prawo zamówień publicznych, niezwłocznie, wzajemnie informują się o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić (…). Ponadto z art. 15r ust. 6 ustawy C-19 wynika, że jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego zawiera postanowienia dotyczące kar umownych lub odszkodowań z tytułu odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie z powodu oznaczonych okoliczności, strona umowy, o której mowa w ust. 1, w stanowisku, o którym mowa w ust. 3, przedstawia wpływ okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte jej wykonanie oraz wpływ okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19, na zasadność ustalenia i dochodzenia tych kar lub odszkodowań, lub ich wysokość.

Stosownie natomiast do treści art. 15r¹ ust. 1 ustawy C-19 w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do przepisu art. 15r¹ ust. 1 ustawy C-19 zauważyć należy, że dotyczy on wyłącznie roszczenia o potrącenie kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w sprawie zamówienia publicznego, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. W ocenie tutejszej Izby przepis ten nie ogranicza odpowiedzialności odszkodowawczej wykonawców za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, lecz jedynie czasowo ogranicza uprawnienia zamawiających do dokonywania potrąceń oraz zaspokajania się z zabezpieczeń należytego wykonania umowy.

Wobec takiego brzmienia powyższych przepisów, zdaniem tutejszej Izby, przyjąć należy, że zamawiający uprawniony jest do naliczenia wykonawcy kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, lecz na podstawie art. 15r’ ust. 1 ustawy C-19 nie jest uprawniony do potrącenia kary umownej z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 1 przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, w odniesieniu do zdarzenia, które wystąpiło w okresie tego stanu.

Ponadto wskazać należy, że zamawiający na podstawie art. 15r ust. 6 ustawy C-19 powinien odstąpić od ustalenia i dochodzenia kar umownych, jeżeli związane z COVID-19 okoliczności wskazane przez wykonawcę, a także wprowadzone zmiany umowy, stanowią podstawę do zwolnienia wykonawcy z odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniową przedstawia wyłączne swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.

{RIO Lublin, 2022-03-16, sygn. RIO.V.070.18.2022}