Stan faktyczny:

W związku z ogłoszeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego przeznaczonych na. inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane w miejscowościach. w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej (§ 10a uchwały nr 102 Rady Ministrów z dn. 23 lipca 2020 r. – Monitor Polski poz. 662, poz. 1011, poz. 1046. poz. 1144), do Urzędu Gminy w Piekoszowie wpłynął wniosek Zarządu Spółdzielni Mieszkańców Osiedla „Słoneczne” z miejscowości Piekoszów oraz Zarządu Ludowego Klubu Sportowego „Astra” (w ramach przedmiotowego naboru zalecane jest, aby inwestycje były zainicjonowane przez lokalna społeczność) z prośbą (› pozyskanie środków wnioskuje o przeprowadzenie niżej wymienionego zakresu prac w ramach planowanej inwestycji. Proponowane zadania wpisują się w katalog inwestycji, które mogą być objęte wsparciem z RFIL (§ 3a Uchwały nr 157 Rady Ministrów z 30 października 2020r.), a mianowicie:

1. Modernizacja osiedlowej kotłowni.

2. Remont osiedlowych ciągów komunikacyjnych oraz parkingów.

3. Wykonanie osiedlowego placu zabaw i zewnętrznej siłowni.

4. Remont i modernizacja osiedlowej altany śmietnikowej.

5. Zagospodarowanie terenów rekreacyjnych.

6. Wykonanie oświetlenia terenu z wykorzystaniem ogniw fotowoltaicznych.

Zarząd „Astry Piekoszów” wnioskuje o wybudowanie boiska sportowego do piłki nożnej ze sztuczna nawierzchnią i urządzeniami towarzyszącymi na swoich gruntach.

Zakres wszystkich w/w zadań wpisuje się w treść art. 7 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, nie mniej jednak z uwagi na brak tytułu własności co do nieruchomości, na których miałby być prowadzone przedmiotowe inwestycje, gmina nie jest uprawniona do ponoszenia wydatków majątkowych na realizację zadań wnioskowanych przez Spółdzielnię i Klub Sportowy.

Do przedmiotowego wniosku załączamy skan pisma do Wojewody Świętokrzyskiego, które zostało przekierowane do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz odpowiedź MSWiA. Dodatkowo wydruki z ksiąg wieczystych Spółdzielni Mieszkańców Osiedla „Słoneczne” oraz Klubu Sportowego „Astra”.

Pytanie:

A) Czy w przypadku wyżej wymienionych zadań inwestycyjnych (konieczność poniesienia nakładów trwałych inwestycyjnych na gruncie/”nieruchomości) gmina może pozyskiwać środki finansowe zewnętrzne i przeznaczać je na inwestycje na terenach, co do których nie posiada prawa własności?

B) Czy w takim przypadku wystarczy inna niż własność forma posiadania przez gminę tytułu prawnego do gruntu (nieruchomości), np. zgoda właścicieli mieszkań osiedla lub zgoda właściciela gruntu-spółdzielni?

Jeżeli odpowiedź na pytanie B byłaby twierdząca, to:
– Czy nakłady inwestycyjne, jakie poniesie gmina z pozyskanych środków zewnętrznych (RFIL) powinny być ewidencjonowane na koncie 080 „Środki trwałe w budowie”? Jeśli tak, to czy można to wykazywać jako majątek gminy?
– Kto będzie regulował podatek VAT za tę usługę na rzecz właścicieli mieszkań (osób fizycznych) czy właściciela gruntu (Spółdzielni)?
– Jak rozliczyć te nakłady po zakończeniu inwestycji i jaka byłaby to forma pomocy dla mieszkańców (właścicieli mieszkań) i Spółdzielni (właściciela gruntu)?

Stanowisko własne:

W ocenie Gminy Piekoszów nie ma prawnej możliwości realizacji inwestycji na gruntach (nieruchomościach), które nie są własnością gminy.
Realizacja przez gminę zadań wnioskowanych przez Spółdzielnię i Klub Sportowy nie może być uznana za realizację i zadań własnych gminy w myśl art. 7 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, a w związku z tym nie ma  podstawy prawnej finansowania ich z budżetu gminy w ramach środków dostępnych z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

Stanowisko RIO Kielce:

Szanowny Panie Wójcie, wnioskiem z dnia 05.01.2021 roku, doręczonym na adres Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach w dacie 05.01.2021 roku, zwrócił się Pan o udzielenie odpowiedzi na pytania:

1. Czy w przypadku wyżej wymienionych zadań inwestycyjnych (konieczność poniesienia nakładów trwałych inwestycyjnych na gruncie/nieruchomości) gmina może pozyskiwać środki finansowe zewnętrzne i przeznaczać je na inwestycje na terenach, co do których nie posiada prawa własności?

2. Czy w takim przypadku wystarczy inna niż własność forma posiadania przez gminę tytułu prawnego do gruntu (nieruchomości), np. zgoda właścicieli mieszkań osiedla lub zgoda właściciela gruntu-spółdzielni? W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej:

– Czy nakłady inwestycyjne, jakie poniesie gmina z pozyskanych środków zewnętrznych (RFIL) powinny być ewidencjonowane na koncie 080 „Środki trwałe w budowie”? Jeśli tak, to czy można to wykazywać jako majątek gminy?

– Kto będzie regulował podatek VAT za tę usługę na rzecz właścicieli mieszkań (osób fizycznych) czy właściciela gruntu (Spółdzielni)?

– Jak rozliczyć te nakłady po zakończeniu inwestycji i jaka byłaby to forma pomocy dla mieszkańców (właścicieli mieszkań) i Spółdzielni (właściciela gruntu)?

Z opisu stanu faktycznego wynika, że w związku możliwością dofinansowania ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, z przeznaczeniem na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej do Urzędu Gminy wpłynął w tej sprawie wniosek Zarządu Spółdzielni Mieszkańców Osiedla „Słoneczne” oraz Zarządu Ludowego Klubu Sportowego „ASTRA”. We wnioskach wskazano następujący zakres prac w ramach planowanych inwestycji:

1.    Modernizacja osiedlowej kotłowni,

2.    Remont osiedlowych ciągów komunikacyjnych oraz parkingów,

3.    Wykonanie osiedlowego placu zabaw i zewnętrznej siłowni,

4.    Remont i modernizacja osiedlowej altany śmietnikowej,

5.    Zagospodarowanie terenów rekreacyjnych,

6.    Wykonanie oświetlenia terenu z wykorzystaniem ogniw fotowoltaicznych,

7.    Wybudowanie boiska sportowego do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią i urządzeniami towarzyszącymi.

Odpowiadając na powyższe pytania, wskazać należy na następujące okoliczności.

Środki Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, o którym stanowi § 2 ust. 1 Uchwały Nr 102 Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2020 r w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego (M. P. z 2020 r, poz. 662 ze zm.), stanowią dochody budżetowe i są przeznaczane na wydatki budżetowe jednostki samorządu terytorialnego. Wydatkowanie środków z RFIL podlega zasadom gospodarowania środkami publicznymi, w tym wynikającym z art. 216 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 869 ze zm.), zgodnie z którymi wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na zadania własne jednostek samorządu terytorialnego. Jak wynika z art. 7 ustawy z dnia z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.), do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Przez zaspokajanie potrzeb wspólnoty należy rozumieć realizowanie przez gminę zadań na rzecz ogółu mieszkańców, a nie określonej ich części, czy poszczególnych grup mieszkańców.

Wydatkowanie środków z RFIL powinno więc odbywać się z uwzględnieniem wyżej powołanych przepisów, w szczególności w zakresie ustalenia kręgu osób, które potencjalnie będą mogły skorzystać z proponowanych inwestycji, tj. czy beneficjentami danego projektu będą wyłącznie mieszkańcy nieruchomości stanowiących własność spółdzielni czy też szerszy krąg osób oraz czy realizacja danego projektu przyczyni się do poprawy życia wspólnoty lokalnej.

W tym miejscu należy dodatkowo zaznaczyć, że wykonanie określonych prac na nieruchomości stanowiącej własność spółdzielni mieszkaniowej co do zasady nie służy zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej jako ogółu mieszkańców danej gminy, lecz powiększa majątek spółdzielni mieszkaniowej, co wynika z przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 1465 ze zm.).

Nadto należy wskazać, iż stosownie do w § 2 ust. 1 pkt 1 a powołanej wyżej uchwały Nr 102 Rady Ministrów, środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 przeznacza się na wsparcie, kierowane dla gmin z przeznaczeniem na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane w miejscowościach, w których funkcjonowały zlikwidowane państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej. Powyższy przepis nie daje podstawy do przeznaczania środków z RFIL na wszelkie inwestycje zlokalizowane na tych terenach, w oderwaniu od wyżej powołanych regulacji prawnych.

Niemniej jednak gmina może zawierać z właścicielami nieruchomości np. umowy użyczenia celem wykonania na nich inwestycji, które będą służyły zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty. Powstałe tak obiekty budowlane lub urządzenia, stanowiłyby własność gminy. Ustawa z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r, poz. 1990 ze zm.) nie zawiera zakazu zawierania przez gminę stosunków zobowiązaniowych (umów), w których to gmina jest podmiotem korzystającym z nieruchomości osoby trzeciej.

W ocenie Izby możliwa jest na tej zasadzie realizacja zadania inwestycyjnego polegająca na wybudowaniu boiska sportowego do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią i urządzeniami towarzyszącymi na nieruchomości Ludowego Klubu Sportowego „ASTRA”. Również wykonaniu osiedlowego placu zabaw i zewnętrznej siłowni oraz zagospodarowanie terenów rekreacyjnych na rzecz ogółu mieszkańców, a nie wyłącznie na rzecz mieszkańców Spółdzielni Mieszkańców Osiedla „Słoneczne”.

Stosownie do § 6 ust. 1 pkt 2, ust. 2a i ust. 2b Uchwały Nr 102 Rady Ministrów, wsparcie jest udzielane na wniosek jednostki, składany do właściwego wojewody. Wojewoda dokonuje oceny złożonych wniosków o wsparcie oraz przekazuje Prezesowi Rady Ministrów rekomendowane wnioski. Dokonując oceny złożonych wniosków, wojewoda bierze pod uwagę kryteria, o których mowa w § 10. Zatem to wojewoda jest organem uprawnionym do merytorycznej oceny złożonych wniosków.

Dodatkowo należy zauważyć, że wsparcie jest przeznaczone wyłącznie na wydatki majątkowe, co wynika z § 3 Uchwały Nr 102 Rady Ministrów. Zatem środki z RFIL nie mogą zostać przeznaczone na remonty ciągów komunikacyjnych, parkingów, remont altany śmietnikowej, tj. zadania wskazane we wniosku o udzielenie wyjaśnienia.

Jednocześnie pragnę podkreślić, że jest to jedynie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.

{Urząd Gminy Piekoszów, 2021-01-05, sygn. -}
{RIO Kielce, 2021-01-26, sygn. WI.54.1.2021}