Stanowisko RIO Zielona Góra:

W odpowiedzi na Pana wniosek z dnia 11 lipca 2022 r. (data wpływu do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze 13 lipca 2022 r.) o udzielenie wyjaśnienia w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych złożony na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 07 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2137 ze zm.) dotyczący pytania „czy w celu realizacji zadania związanego z gospodarką odpadami płynnymi na terenie Gminy Gubin poprzez budowę indywidualnych oczyszczalni ścieków w ramach środków otrzymanych z Ministerstwa Finansów w postaci uzupełnienia subwencji ogólnej z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji w zakresie kanalizacji i przekazane na podstawie art. 70f ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zostanie uznane za właściwe zawarcie z mieszkańcami (właścicielem terenu) umowy cywilno-prawnej podpisanej na następujących zasadach:

1) organizacja przez Gminę w oparciu o Prawo Zamówień Publicznych jednego wspólnego zamówienia na budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach nieruchomości należących do mieszkańców Gminy;

2) uczestnictwo mieszkańca Gminy (właściciela terenu) w realizacji zadania będzie możliwe dopiero po zawarciu z Gminą umowy użyczenia terenu niezbędnego do posadowienia urządzenia;

3) zawarta z właścicielem terenu/mieszkańcem umowa cywilno-prawna zobowiąże Gminę do wybudowania i udostępnienia do użytku przydomowej oczyszczalni ścieków;

4) warunkiem udziału w inwestycji mieszkańców będzie wkład finansowy w wysokości 27,5% całości inwestycji oraz ponoszenie kosztów bieżących związanych z utrzymaniem oczyszczalni, Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze wyjaśnia:

Udzielenie merytorycznej odpowiedzi na przedstawione przez Pana zagadnienie związane jest przede wszystkim z przedstawieniem i analizą aktualnie obowiązujących przepisów prawnych normujących ww. sprawy.

Kluczowymi normami prawnymi w odpowiedzi na przedstawione przez Pana pytania będą przepisy prawne zawarte w art. 70f ust. 1 i art. 70h ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tj. Dz.U. z 2021 r., poz. 1672 ze zm.) oraz art. 403 ustawy z dnia 21 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1973 ze zm.).

Przepis art. 70 ust. 1 ww. ustawy o dochodach jst stanowi, że w roku 2021 gminy mogą otrzymać z budżetu państwa środki finansowe w kwocie 3 000 mln zł na uzupełnienie subwencji ogólnej, z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji w zakresie kanalizacji.

Przepis art. 70h ust. 1 tej ustawy wskazuje na obowiązek przeznaczenia przez gminę w latach 2021-2024, na finansowanie inwestycji, o których mowa w art. 70f ust. 1 ustawy. wydatków nie mniejszych niż równowartość kwoty otrzymanej na podstawie tego przepisu. Warunek ten będzie spełniony także w przypadku, gdy gmina w tym okresie poniosła wydatki na inwestycje w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków lub na dofinansowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków. Natomiast ust. 2 tego artykułu doprecyzowuje sposób dokonywania wydatków na zadania związane z budową przydomowych oczyszczalni ścieków poprzez następującą regulację prawną w zakresie dofinansowania przydomowych oczyszczalni ścieków zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U. z 2021 r., poz. 1973, 2127 i 2269)”

Uwzględniając dyspozycję art. 70h ust. 2 ww. ustawy o dochodach jst, w której ustawodawca wprost stwierdza, iż w zakresie możliwości dofinansowania przydomowych oczyszczalni ścieków mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska, niezbędne jest przytoczenie również przepisów zawartych w tej ustawie odnoszących się do możliwości i sposobu finansowania, dofinansowania zadań dotyczących m.in. budowy przydomowych oczyszczalni ścieków.

Przepisem, który normuje te sprawy jest art. 403 ww. ustawy, w świetle którego: „Art. 403 (…)

2. Do zadań własnych gmin należy finansowanie ochrony środowiska w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6, stanowiących dochody budżetów gmin, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych
dochodów przekazywaną do wojewódzkich funduszy.

3. Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o którym mowa w ust. 1 i 2, odbywa się w trybie określonym w przepisach odrębnych, z zastrzeżeniem ust. 4-6.

4. Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o którym mowa w ust. 1 i 2, może polegać na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji:

1) podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności:

a) osób fizycznych,

b) wspólnot mieszkaniowych,

c) osób prawnych,

d) przedsiębiorców,

2) jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.

5. Zasady udzielania dotacji celowej, o której mowa w ust. 4, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały.

6. Udzielenie dotacji celowej, o której mowa w ust. 4, następuje na podstawie umowy zawartej przez gminę lub powiat z podmiotami określonymi w ust. 4. W przypadku gdy dotacja stanowi pomoc publiczną lub pomoc de minimis jej udzielenie następuje z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy określonych w przepisach
prawa Unii Europejskiej”.

Obowiązujące ww. przepisy prawa, jednoznacznie wskazują, iż możliwość wykorzystania (dokonania wydatków z budżetu gminy) otrzymanych środków finansowych z budżetu państwa przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach uzupełnienia subwencji ogólnej z przeznaczeniem na wsparcie finansowe inwestycji m.in. w zakresie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków może być dokonana wyłącznie w oparciu o przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska.

W związku z powyższym jednostka samorządu terytorialnego, chcąc wykorzystać otrzymane środki na zadania związane z budową przydomowych oczyszczalni ścieków powinna podjąć stosowną uchwałę w oparciu o przepisy art. 403 ust. 4 i 5 ustawy Prawo ochrony środowiska, w której organ stanowiący określi zasady udzielania dotacji celowej. o której mowa w ust. 4, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania.

Reasumując, wskazane przepisy prawne oraz dokonana ich wykładnia w kontekście przedstawionego przez Pana pytania odnoszącego się do sposobu wykorzystania otrzymanych środków finansowych, w celu realizacji zadania – budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Gubin, zdaniem Izby nie stwarza możliwości zastosowania rozwiązania zaproponowanego w złożonym wniosku.

Jednocześnie akcentujemy, że ostateczne decyzje i ewentualne konsekwencje z nich wynikające w zakresie realizacji zadań publicznych należą, zgodnie z normą art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 2022 r., poz. 559 ze zm.) do Gminy, którą reprezentuje organ stanowiący i wykonawczy.

Podkreślić również należy, że gminy składają do właściwego wojewody, w terminie do dnia 31 marca 2025 r., informację o wysokości wydatków przeznaczonych na inwestycje sfinansowane w ramach przekazanych środków z uzupełnienia subwencji ogólnej, wobec czego udowodnienie zasadności i sposobu ich wydatkowania pozostaje w gestii gminy. Ostateczna ocena w tym względzie spoczywać będzie na wojewodach, do których zgodnie z treścią art. 70e ust. 8 ww. ustawy o dochodach jst, gminy składać będą informacje o realizacji poniesionych wydatków z przyznanych środków na uzupełnienie subwencji.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze informuje, że prezentowane w udzielonej odpowiedzi stanowisko prawne nie jest dla Gminy Gubin ani jej organów prawnie wiążące, lecz stanowi jedynie prezentację poglądu Izby w sprawie objętej zapytaniem, złożonym w trybie art. 13 pkt 11 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Niniejsza odpowiedź nie stanowi również wykładni obowiązujących przepisów prawa, w zakresie objętym zapytaniem Gminy.

{RIO Zielona Góra, 2022-07-29, sygn. RIO.II.K.061.5.2022}