Stanowisko RIO Opole:

W odpowiedzi na pismo z dnia 23 lutego 2015 r. sygn. GOK.310.1.2015, uzupełnione pismem z dnia 7 kwietnia 2015 r. sygn. GOK.310.1.1.2015, dotyczące udzielenie wyjaśnienia w sprawie finansowania usługi zarządu składowiskiem odpadami komunalnymi ze środków z opłat z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi, informuję co następuje.

Szczegółowe regulacje prawne w zakresie składowisk odpadów znajdują się w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.) oraz wydanych na jej podstawie aktach wykonawczych. Wspomniane przepisy prawne określają m.in. typy składowisk odpadów, zasady ich funkcjonowania, obowiązki zarządzającego składowiskiem, wymagania dotyczące lokalizacji, budowy i prowadzenia składowisk odpadów, rodzajów odpadów, które trafiają na poszczególne składowiska. Co istotne, treść art. 137 ust. 1 wspomnianego aktu prawnego stanowi, że cena za przyjęcie odpadów do składowania na składowisku odpadów uwzględnia w szczególności koszty budowy, prowadzenia, w tym zamknięcia i rekultywacji, oraz nadzoru, w tym monitoringu składowiska odpadów.

Natomiast gospodarowanie odpadami komunalnymi przez gminę zostało uregulowane w rozdziale 3a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm.). Zgodnie z art. 6r ust. 1 powołanego aktu prawnego, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy.

W ust. 2 niniejszego artykułu został określony katalog kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które gmina pokrywa z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Katalog ten obejmuje koszty:

1) odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;
2) tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
3) obsługi administracyjnej tego systemu; 4) edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.

Z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina może pokryć koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów komunalnych, koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym oraz koszty usunięcia odpadów komunalnych z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania i magazynowania w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (art. 6r ust. 2a-2b ww. ustawy).

Ponadto środki pochodzące z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które nie zostały wykorzystane w poprzednim roku budżetowym, mogą być wykorzystane także na wyposażenie, zgodnie z regulaminem, nieruchomości przeznaczonych do celów publicznych w pojemniki przeznaczone do zbierania odpadów komunalnych, ich opróżnianie oraz utrzymywanie w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowych i technicznym (art. 6r ust. 2c ww. ustawy).

W art. 6r ust. 2d ustawodawca przewidział, że w ramach systemu, w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, gmina zapewnia właścicielom nieruchomości pozbywanie się wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, przy czym rozumie się przez to odbieranie odpadów z terenu nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1 i 2, przyjmowanie odpadów przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz zapewnianie przyjmowania tych odpadów przez gminę w inny sposób.

Jednocześnie przepisy ustawowe w sposób jednoznaczny przesądzają, że środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi (art. 6r ust. 1 aa ww. ustawy).

Określony przez ustawodawcę katalog powinien być interpretowany literalnie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 26 lutego 2014 r. sygn. akt | SA/Gd 1601/13 wskazał, że ustalając wysokość opłaty, należy dokonać rzetelnej i wnikliwej kalkulacji wysokości stawki, tak aby pobierane opłaty pokrywały rzeczywiste koszty związane z funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. W powołanym wyroku wskazano również, że prawidłowo skalkulowana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie powinna stanowić źródła dodatkowych zysków gminy.

Zatem kwoty uzyskane z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinny być przeznaczane na ściśle określone ustawowo cele. Analiza wymienionych w katalogu ustawowym kosztów, prowadzi do wniosku, iż zarząd gminnym składowiskiem odpadów, o którym mowa w art. 136 ustawy o odpadach, nie wpisuje się w ustawowy zakres czynności finansowanych z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W ocenie tut. Izby, aktualny stan prawny oraz brak w zapytaniu gminy jednoznacznych informacji co do charakteru składowiska odpadów, jak również ogólnikowo przedstawione informacje dotyczące zarządu i funkcjonowania składowiska odpadów, nie pozwalają na uznanie, że wydatek polegający na finansowaniu usługi zarządu składowiskiem może być pokrywany z uzyskanych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

{RIO Opole, 2015-05-12, sygn. NA.III-0221-10/2015}