Stanowisko RIO Wrocław:

Odpowiadając na Pani wniosek z dnia 9 kwietnia 2018 r. w sprawie udzielenia wyjaśnień dotyczących sposobu finansowania z budżetu gminy kosztów funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej wyjaśniam, co następuje.

Kompetencje regionalnych izb obrachunkowych zostały określone w ustawie z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 561). Zgodnie z regulacją zawartą w art. 13 pkt 11 ustawy, izba jest upoważniona do udzielania wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych. Izba nie udziela natomiast porad prawnych, jak również nie wskazuje sposobu rozwiązania konkretnych problemów.

Do zadań gminy należy m.in. ochrona przeciwpożarowa, o czym stanowi art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 z póżn. zm.).

Zadania z tego zakresu szczegółowo reguluje ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 620), zwana dalej „u.o.p.”. Przedmiotowa ustawa określa obowiązki gminy w zakresie finansowania działalności ochotniczych straży pożarnych, w tym ponoszenie kosztów wyposażenia i utrzymania tych jednostek.

Stosownie do art. 29 pkt 2 u.o.p., koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej pokrywane są m.in. z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Zasada ta znajduje swoje rozwinięcie w art. 32 ust. 2, ust. 3 i ust. 6b u.o.p. oraz art. 28 ust. 1 u.o.p.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 u.o.p. koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina, z zastrzeżeniem art. 35 ust. 1 – stanowiącym, że szkolenie członków ochotniczej straży pożarnej prowadzi nieodpłatnie Państwowa Straż Pożarna. Gmina zgodnie z art. 32 ust. 3 u.o.p. ma również obowiązek bezpłatnego umundurowania członków ochotniczej straży pożarnej (pkt 1), ich ubezpieczenia (pkt 2) i ponoszenia kosztów okresowych badań lekarskich (pkt 3). Na podstawie art. 28 ust. 1 u.o.p. członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny.

Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. Ponadto zgodnie z art. 32 ust. 3b u.o.p. jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać ochotniczym strażom pożarnym środki pieniężne w formie dotacji. Z wymienionych przepisów wynika odpowiednio obowiązek jak i możliwość gminy finansowania wyłącznie ochotniczych straży pożarnych, o których mowa w przepisach art. 15 pkt 6 u.o.p.

Warto również zauważyć, że stosownie do art. 19 ust. 1 u.o.p., ochotnicza straż pożarna i związek ochotniczych straży pożarnych funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2017 r. poz. 210). Stosownie do art. 35 i art. 42 ust. 3 tej ustawy, stowarzyszenia mogą otrzymywać dotacje według zasad określonych w odrębnych przepisach.

O ile z budżetu jednostki samorządu terytorialnego ochotnicza straż pożarna może otrzymywać dotację na podstawie powołanego przepisu art. 32 ust. 6b u.o.p., to przekazanie dotacji celowej dla związku ochotniczych straży pożarnych może następować na podstawie art. 221 i art. 250 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2077).

Niezależnie od powyższego, należy stwierdzić, że regulacja zawarta w art. 32 ust. 2 u.o.p. jest jednoznaczna i stanowi podstawę do oceny zasadności wydatkowania środków publicznych na jednostki ochotniczej straży pożarnej. Zatem Gmina, podejmując decyzję w sprawie wydatkowania swoich środków finansowych winna stwierdzić, czy dany wydatek (w tym m.in. związany z: zatrudnieniem głównego księgowego, na zakup usług informatycznych, pocztowych, bankowych, telekomunikacyjnych, zakupem czasopism, materiałów biurowych i środków czystości) pozwala na zachowanie gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej, do zapewnienia której jest ona zobowiązana przez pokrywanie jej kosztów. ”

Informuję ponadto, że regionalne izby obrachunkowe nie mają uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie należy traktować jako stanowisko Izby, które nie jest wiążące dla wnioskującego o udzielenie wyjaśnienia.

{Urząd Gminy w Rudnej, 2018-04-09, sygn. -}
{RIO Wrocław, 2018-05-09, sygn. P.WR.54.16.2018}