Stanowisko RIO Opole:
Działając na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 561 ze zm.), w odpowiedzi na pismo z dnia 27 marca 2019 r. uzupełnione pismem z dnia 17 kwietnia br. i 11 maja br. dotyczące pytania, czy można w sytuacji opisanej w piśmie wypłacić ekwiwalent strażakom OSP, który będzie korzystał ze zwolnienia z podatku, oraz czy zapłatę dla strażaków OSP potraktować jak wypłatę z innego tytułu i zawrzeć z nimi odpowiednią umowę cywilnoprawną już opodatkowaną, uprzejmie wyjaśniam i informuję, co następuje.
Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 620 ze zm.), członek ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę, otrzymuje ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu ustala rada gminy w drodze uchwały. Ekwiwalent jest wypłacany z budżetu gminy. W tym miejscy należy zauważyć, że Rada Miejska w Prudniku podjęła uchwałę nr XLIII/721/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla członka ochotniczej straży pożarnej, który uczestniczył w działaniu ratowniczym lub szkoleniu pożarniczym organizowanym przez Państwową Straż Pożarną lub gminę.
Stosownie do art. 2 pkt 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, przez działanie ratownicze rozumie się każdą czynność podjętą w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. W związku z tym jeżeli działanie ratownicze zostało podjęte podczas trwania imprezy masowej, to wówczas strażakom biorącym udział w tym działaniu ratowniczym należy się ekwiwalent. Ekwiwalent ten jest wypłacany z budżetu gminy, a nie z budżetu organizatora imprezy masowej.
Wątpliwości przedstawione w piśmie skierowanym do Izby dotyczą interpretacji pojęcia „działania ratownicze”. Ustawodawca w art. 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy stwierdził, że ilekroć w ustawie jest mowa o działaniach ratowniczych -rozumie się przez to każdą czynność podjętą w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Natomiast przez inne miejscowe zagrożenie należy rozumieć zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody niebędące pożarem ani klęską żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków.
Zauważenia wymaga, iż błędna interpretacja art. 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy w aktach prawa miejscowego, wykraczająca poza art. 28 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie przeciwpożarowej była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć nadzorczych wojewody, który jednoznacznie stwierdził, że zabezpieczenie imprezy publicznej nie mieści się w pojęciu uczestnictwa w działaniu ratowniczym, czy też w szkoleniu pożarniczym (przykładowo rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 12 lipca 2016 r. P-1.4131.173.2016.SA). Natomiast Wojewoda Warmińsko-Mazurski w rozstrzygnięciu z dnia 17 marca 2016 r. PN.4131.52.2016 stwierdził, że zdaniem organu nadzoru, czynności związane z zabezpieczeniem imprez publicznych nie mieszczą się w definicji działań ratowniczych, ani też nie można ich utożsamiać ze szkoleniem pożarniczym. Nie może być zatem mowy o udziale w działaniach ratowniczo-gaśniczych o charakterze zabezpieczenia imprezy publicznej jak to przyjęła Rada w badanym przypadku, bowiem zabezpieczenie tego typu imprezy nie będzie stricte działaniem ratowniczym.
W wyniku ich wykonywania nie przysługuje ekwiwalent, o którym mowa w art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej.
Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należy, że zadanie polegające na zabezpieczeniu przez strażaków Ochotniczych Straży Pożarnych skrzyżowania, przejścia dla pieszych i innych elementów infrastruktury drogowej podczas trwania wyścigu kolarskiego, nie należy kwalifikować do „likwidacji innego miejscowego zagrożenia”, o którym mowa w art. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Tym samym brak jest podstaw prawnych aby za czynności zabezpieczenia wykonywane przez strażaków Ochotniczych Straży Pożarnych przysługiwał ekwiwalent pieniężny.
Izba nie znajduje natomiast przeszkód aby wykonywanie powyższych czynności powierzyć strażakom OSP na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Niezależnie od powyższego Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu zauważa, iż nie jest właściwa do zajmowania stanowiska w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.
{Urząd Gminy Prudnik, 2019-03-27, sygn. -}
{RIO Opole, 2019-05-29, sygn. NA.III-0221-9/2019}