Stanowisko RIO Lublin:
W związku z otrzymanym w dniu 6 kwietnia 2022 r. zapytaniem w sprawie zasad organizowania przez gminę dowozu uczniów do szkoły przedstawiam w tym zakresie stanowisko Izby.
Zgodnie z brzmieniem art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 z późn. zm.) sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnienie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem ust. 2 powołanego przepisu stosownie do którego, droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:
1) 3 km – w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych; 2)4 km – w przypadku uczniów klas V-VIII szkół podstawowych
W ust. 3 tego art. ustawa wskazuje zaś, że jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka:
przekracza odległości wymienione w ust. 2, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej;
nie przekracza odległości wymienionych w ust. 2, gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu
Powołane przepisy przewidują obowiązek po stronie gminy — w określonych ustawowo przypadkach — zapewnienia uczniowi, bezpłatnego transportu i opieki do najbliższego przedszkola i szkoły. Biorąc pod uwagę uprawnienia gminy wynikające z tej ustawy oraz ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 559) w przypadkach innych niż te, które zostały w niej wymienione jako zadania obowiązkowe, gmina może zapewnić bezpłatny transport do przedszkola i szkoły m. in. poprzez zakup biletów jednorazowych lub miesięcznych. Pogląd ten podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 25 sierpnia 2015 r. sygn. akt I SA/Rz 699/15, wydanym na podstawie przepisów ówcześnie obowiązującej ustawy o systemie oświaty, ale nadal zachowującym aktualność. W powołanym orzeczeniu Sąd wskazał, iż rodzicom (opiekunom dzieci) przysługuje prawo wyboru szkoły, do której ma uczęszczać dziecko i jest to następstwo zasady gwarantującej równość podmiotów wobec prawa. W ocenie tego Sądu intencją ustawodawcy było umożliwienie gminom bezpłatnego dowozu dzieci do szkół, w sytuacji gdy zamieszkują one poza obwodem danej szkoły, albo nawet poza terytorium gminy.
Wobec powyższego realizacja tego zadania ma charakter fakultatywny i uzależniona jest od decyzji danej jednostki samorządu terytorialnego. W ocenie tutejszej Izby, skoro przepisy art. 32 ust. 5 i ust. 7 oraz art. 39 ust. 3 ustawy — Prawo oświatowe nie regulują szczegółowych kwestii związanych z organizacją dowożenia dzieci (zwrotu kosztów przejazdu), to jednocześnie dają możliwość organom samorządu gminnego samodzielnego regulowania tych kwestii w tym poprzez wskazany w piśmie dowóz uczniów transportem własnym gminy, zakup biletów lub zawarcie umowy pomiędzy rodzicem/opiekunem dziecka, a wójtem gminy, w ramach przysługującej im zasady samodzielności, o której mowa w art. 2 ustawy o samorządzie gminnym.
Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniową przedstawia wyłączne swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.
{RIO Lublin, 2022-04-20, sygn. RIO.V.070.27.2022}