W odpowiedzi na Pani pismo złożone w dniu 26 maja 2021 r. w sprawie możliwości dofinansowywania Środowiskowego Domu Samopomocy ze środków własnych gminy, uprzejmie informuję, że tut. Izba przychyla się do Pani stanowiska zaprezentowanego we wniosku.
Przepisy art. 17 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 z późn. zm.) określają zadania własne gminy z zakresu pomocy społecznej, w tym o charakterze obowiązkowym, natomiast art. 18 ust. 1 zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Przepisy art. 18 ust. 2 ustawy stanowią, iż środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1 zapewnia budżet państwa. Oznacza to, że gmina prowadząca środowiskowy dom samopomocy, otrzymuje z budżetu państwa dotację na zadanie „prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi”, określone w art. 18 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy. Zgodnie z art. 51c ust. 2 ww. ustawy środki na bieżące finansowanie środowiskowych domów samopomocy planowane są w budżetach wojewodów. Wojewoda określa także sposób finansowania i ustala wysokość dotacji dla każdej jednostki. Stosownie zaś do art. 51 c ust. 4. ww. ustawy – kwota ustalonej dotacji może być zwiększona, nie więcej jednak niż o 20% w zależności od liczby uczestników oraz zakresu, jakości i rodzaju świadczonych usług Mając na uwadze powyższe należy podkreślić, że zadania zlecone z zakresu administracji rządowej stanowią zadania obligatoryjne jednostek samorządu terytorialnego o charakterze powszechnym. Zaniechanie lub ograniczenie przez gminę realizacji zadania publicznego może być podstawą do postawienia gminie zarzutu bezczynności organu administracji publicznej, przewlekłości postępowania jak również zarzutu nie wykonywania lub nienależytego wykonywania zadań w związku z ewentualną szkodą poniesioną przez uprawnionego do świadczeń finansowanych przez państwo.
Wobec tego, iż zadania zlecone mają charakter obowiązkowy – samorząd nie może odmówić ich realizacji. W opinii tutejszej Izby, gmina może przeznaczać środki na sfinansowanie niezbędnych wydatków dla zrealizowania powierzonych im zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, w przypadku gdy realizacja takiego zadania jest zagrożona z uwagi na brak wyasygnowania wystarczających środków do ich sfinansowania przez wojewodę, w szczególności w przypadku jeżeli gmina wystąpiła o zwiększenie dotacji i otrzymała ją i nadal środki nie są wystarczające, bądź w sytuacji gdy wstąpiła i odmówiono jej zwiększenia. Jeśli zatem zadanie zlecone nie może być zrealizowane bez udziału środków własnych gminy, gmina dla dobra mieszkańców nie powinna go ograniczać, lecz dofinansować je ze środków własnych, a następnie może dochodzić od Skarbu Państwa stosownej rekompensaty w oparciu o regulacje zawarte w przepisach ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 49 ust. 6).
Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniową przedstawia wyłącznie swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.
{Środowiskowy Dom Samopomocy w Sosnowicy „Zielony Zakątek”, 2021-05-26, sygn. -}
{RIO Lublin, 2021-06-24, sygn. RIO-I-430/20/21}