Stan faktyczny:

Z dniem 1 września 2022 r. obowiązywać zacznie art. 106a ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku, o którym mowa w ust. 1, jest dobrowolne i odpłatne.

Z powyższym obowiązkiem skorelowany jest obowiązek określenia w statucie szkoły organizacji żywienia, o której mowa w art. 106a – w przypadku szkoły podstawowej oraz szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej.

W uzasadnieniu do ustawy wskazane jest, iż jednym z elementów realizacji opiekuńczej i profilaktycznej funkcji szkoły podstawowej będzie obowiązek zapewnienia uczniom jednego gorącego posiłku w trakcie pobytu w szkole. Zapewnienie uczniom dostępu do gorących posiłków oraz planowany rządowy program „Stołówka szkolna” zachęci samorządy prowadzące szkoły podstawowe do odtworzenia stołówek lub zorganizowania jadalni w szkołach.

Jednocześnie rozwiązania te doprowadzą do stworzenia właściwych warunków: spożywania posiłku w szkole i będą sprzyjać kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych oraz postaw prozdrowotnych wśród dzieci.

Pytanie:

Czy przepis art. 106a ust. 2 ustawy Prawo oświatowe w brzmieniu, w którym zacznie obowiązywać od 1 września 2022 r. uprawnia szkoły podstawowe (z wyjątkiem szkół podstawowych dla dorosłych) do pobierania opłaty za posiłek w pełnej wysokości (nie tylko w zakresie tzw. wkładu do kotła)?

Stanowisko własne:

Zgodnie z art. 106a ustawy Prawo oświatowe (którego treść rozpocznie obowiązywać od dnia l września 2022 r.) szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku, o którym mowa w ust. 1, jest dobrowolne i odpłatne.

W ocenie Gminy Miasta Kołobrzeg szkoły podstawowe będą uprawnione do pobierania pełnej opłaty za zapewnienie posiłku w ramach realizacji obowiązku wynikającego z art. 106a ustawy Prawo oświatowe.

Interpretacja powyższa wynika po pierwsze — z faktu wyodrębnienia przez ustawodawcę nowego obowiązku w sferze realizacji funkcji opiekuńczej i profilaktycznej szkoły podstawowej, a po drugie odmiennego uregulowania kwestii odpłatności za posiłek niż to ustawodawca uczynił w przypadku stołówek szkolnych.

Art. 106a ust. 2 ustawy Prawo oświatowe wprost stanowi, iż korzystanie z posiłku, o którym mowa w ust. 1, jest dobrowolne i odpłatne. Z definicji słownikowej zwrotu „odpłatny” wynika, że odpłatny to taki, za który się płaci.

Jednocześnie ustawodawca w art. 106a ustawy Prawo oświatowe nie uczynił żadnego ograniczenia dotyczącego odpłatności za posiłek. Z opłat za posiłek, o którym mowa w art. 106a ust. 2 ustawy Prawo oświatowe nie zostały wyłączone żadne koszty. Tym samym odpłatność powinna być pobierana w pełnej wysokości.

Interpretacja powyższa znajduje dodatkowo uzasadnienie przy zestawieniu brzmienia przepisu art. 106 i 106a ustawy Prawo oświatowe. W art. 106 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe ustawodawca również przewidział odpłatność za korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej. Jednakże w ust. 4 art. 106 ustawy Prawo oświatowe wskazał, że do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki.

Tym samym w przypadku posiłków zorganizowanych i wydawanych w ramach stołówki szkolnej odpłatność posiłków została ograniczona wyłącznie do tzw. wkładu do kotła. Takiego ograniczenia nie przewidziano natomiast w art. 106a ustawy Prawo oświatowe. Mając na uwadze powyższe nie sposób zatem przyjąć, że racjonalny ustawodawca chcąc w sposób tożsamy uregulować odpłatność za posiłki, o których mowa w art. 106 i 106a ustawy Prawo oświatowe, zakres tej odpłatności odmiennie określa. Założenie o racjonalnym prawodawcy nakazuje przyjąć, że wyłączenie pewnych kosztów z opłat za posiłki w stołówce i brak analogicznej regulacji, w przypadku posiłku, o którym mowa w art. 106a ustawy Prawo oświatowe — jest celowe, a zamierzeniem ustawodawcy w przypadku posiłku, o którym mowa w art. 106a ustawy Prawo oświatowe jest jego pełna odpłatność.

Za powyższym przemawia również okoliczność, że przyjęcie odmiennej optyki doprowadziłoby do sytuacji, w której zasady organizacji posiłku z art. 106a i 106 ustawy Prawo oświatowe byłyby tożsame, a zatem budziłoby wątpliwości (pod kątem zasadności i racjonalności) wprowadzanie odrębnej nowej regulacji dotyczącej obowiązku zapewnienia jednego gorącego posiłku. Ustawodawca efekt ten osiągnąłby wprowadzeniem obowiązkowej stołówki czego, jednakże nie uczynił. Przyjmując, że stołówka może być zorganizowana w szkole zarówno poprzez zapewnienie spożycia posiłków w formie dań przygotowywanych w zorganizowanej w szkole kuchni, jak i w formie posiłków przygotowywanych poza szkołą, których możliwość zakupienia i spożycia na terenie szkoły zapewnia dyrektor — każdy posiłek, którego możliwość zakupienia i spożycia zorganizowałaby szkoła należałoby traktować jako zorganizowanie stołówki. Zatarłaby się zatem różnica pomiędzy instytucją z art. 106 i 106a ustawy Prawo oświatowe. Tymczasem ustawodawca nie nałożył na szkoły podstawowe obowiązku tworzenia stołówki, a jedynie obowiązek zapewnienia możliwości spożycia przez uczniów jednego gorącego posiłku w szkole.

Stanowisko RIO Szczecin:

W nawiązaniu do Pani wniosku z dnia 15 listopada 2021 r. (złożonego w tut. Izbie w dniu 22 listopada br.), dotyczącego interpretacji treści i stosowania mającego obowiązywać od dnia 1 września 2022 r. przepisu art. 106a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, wyjaśniam co następuje.

Podstawę udzielania wyjaśnień przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Szczecinie stanowi art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych. W myśl powołanego przepisu prawa do zadań izby należy udzielanie wyjaśnień na wystąpienia podmiotów wymienionych w art. 1 ust. 2 tej ustawy w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych.

Wskazany w zapytaniu art. 106a ustawy Prawo oświatowe, mający obowiązywać od dnia 1 września 2022 r., w przeciwieństwie do treści obecnie obowiązującego art. 106 ww. ustawy, w sposób jednoznaczny i bezsporny nie rozstrzyga kwestii zakresu odpłatności ponoszonej przez uczniów za dobrowolne korzystanie z posiłków zapewnianych przez szkołę. Przedstawiając powyższe stanowisko informuję, że w zakresie przedstawionym we wniosku organem właściwym, do dokonania wykładni przepisów ustawy Prawo oświatowe, jest Minister Edukacji i Nauki.

 

{Urząd Miasta Kołobrzeg, 2021-11-15, sygn. -}
{RIO Szczecin, 2021-12-22, sygn. K.0542.ZF.30.MB.2021}