Pytanie:

Na podstawie art. 4, ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi gmina realizuje zadania własne w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, na który przeznaczone są środki finansowe z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

Na podstawie art. 18 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w celu wsparcia rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego, którą prowadzi gmina. Na ten cel również mogą być przeznaczone środki z ww. opłat.

Gminny Program Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii jest realizowany w ramach struktury Urzędu Miejskiego w Gryficach poprzez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

W świetle przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej placówkę wsparcia dziennego prowadzi gmina, podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania na podstawie art. 190 przedmiotowej ustawy lub podmiot, który uzyskał zezwolenie wójta.

W związku z powyższym proszę o opinię, czy jest możliwe przekazanie Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Gryficach-jednostce organizacyjnej Gminy Gryfice, prowadzenie gminnych placówek wsparcia dziennego, jednocześnie przekazując na realizację tego zadania część środków finansowych, pochodzących z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

Natomiast realizację pozostałych zadań w zakresie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych wraz z pozostałymi środkami finansowymi pochodzącymi z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych pozostawiając nadal w zakresie struktury Urzędu Miejskiego w Gryficach, przy Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Stanowisko RIO Szczecin:

Odpowiadając na Pana wniosek o udzielenie wyjaśnienia w zakresie możliwości przekazania jednostce organizacyjnej Gminy Gryfice – Ośrodkowi Pomocy Społecznej prowadzenia gminnych placówek wsparcia dziennego, przekazując jednocześnie na realizację tego zadania część środków finansowych pochodzących z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych wyjaśniam co następuje.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie na mocy art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137) udziela wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych. W Biuletynie Informacji Publicznej Izby zamieszczono stosowny druk wniosku o udzielenie wyjaśnień, ułatwiający prawidłowe sformułowanie wniosku, w tym przedstawienie przez wnioskującego stanu faktycznego oraz stanu prawnego, na tle których zrodziły się wątpliwości, proponowanego rozwiązania sprawy, ze wskazaniem podstawy prawnej takiego rozwiązania, zaopiniowanego przez obsługę prawną właściwej jednostki samorządu terytorialnego oraz jasnego wskazania zaistniałych wątpliwości. W odpowiedzi na prawidłowo sformułowany wniosek o udzielenie wyjaśnienia, Izba przedstawia własną opinię dotyczącą interpretacji przepisów pozostających w zakresie jej właściwości, które nie są wiążące dla innych podmiotów.

W zakresie zapytania Burmistrza Gryfic dotyczącego możliwości prowadzenia placówki wsparcia dziennego przez ośrodek pomocy społecznej z jednoczesnym przekazaniem części środków z opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych to, według oceny Izby, powszechnie obowiązujące przepisy nie stoją na przeszkodzie takiemu rozwiązaniu, aczkolwiek z poniższym zastrzeżeniem.
W pierwszej kolejności, w ocenie Izby, należałoby przeanalizować zapisy gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, przyjętego w gminie Gryfice i ocenić czy przewiduje on realizację takich zadań przez ośrodek pomocy społecznej i placówki wsparcia dziennego, o których mowa (tj. czy taka placówka realizuje zadania określone w ww. gminnym programie). Przy czym wskazuje się, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych należy do zadań własnych gminy, zaś kwestie związane z gminnymi programami profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz zadaniami jednostek podlegają ocenie i nadzorowi wojewody, który jest organem właściwym w tym zakresie.

Wskazuje się, że placówki wsparcia dziennego, działają na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 poz. 821, z późn. zm.) i ich prowadzenie może się odbywać w ramach ośrodka pomocy społecznej, zgodnie z art. 18 ust. 2 tej ustawy i wówczas taka placówka (funkcjonująca w strukturze organizacyjnej ośrodka pomocy społecznej) jest placówką gminną.

Z kolei z przepisu art. 182 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277, z późn. zm.) wprost wynika, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na sprzedaż napojów alkoholowych mogą być wykorzystane wyłącznie na realizację:

1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii – i nie mogą być przeznaczane na inne cele.
Reasumując więc, zdaniem Izby, gmina może przekazać ośrodkowi pomocy społecznej prowadzenie gminnych placówek wsparcia dziennego i przekazać środki na ich zadania pochodzące z ww. opłat, o ile ma to służyć realizacji zadań tych placówek w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych obowiązującego w gminie, przy jedno-czesnym pozostawieniu pozostałych zadań i ich finansowaniu przy gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, działającej w zakresie urzędu miejskiego.

Ocena dopuszczalności zależy od zapisów zawartych w uchwale rady w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, a jeżeli takich nie ma, to należałoby je uzupełnić.

Jednocześnie wyjaśniam, że powyższe stanowisko nie jest wiążącą wykładnią prawa, lecz prezentuje pogląd na zagadnienie sygnalizowane w Pana piśmie.

{Urząd Gminy Gryfice, 2021-0 sygn. WOA.8141.1.14.2021.MG}
{RIO Szczecin, 2021-05-21, sygn. K.0542.ZF.14.MD.2021}