Stanowisko RIO Lublin:

W odpowiedzi na Pana pismo z 18 czerwca br. uprzejmie wyjaśniam, że regionalne izby obrachunkowe – zgodnie z przepisami art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137) – zobowiązane są do udzielania wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych na wystąpienia podmiotów wymienionych w art. 1 ust. 2 ww. ustawy, czyli jednostek sektora finansów publicznych. Wniosek nie może dotyczyć prośby o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy, nie mogą go składać podmioty nieuprawnione, np. osoby fizyczne.

Niezależne od powyższego, w zakresie poniesienia w 2019 r. z budżetu gminy Zwierzyniec wydatków na zakup farby na cmentarz w Sochach i zakup chryzantem w kwocie 1.835 zł przedstawiam następujące stanowisko w sprawie.

Jak wynika z zapisów uchwały Nr XXVII/222/16 Rady Miejskiej w Zwierzyńcu z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami na lata 2016-2020 Gminy Zwierzyniec” (Dz. Urz. Woj. Lubelskiego z 2017 r. poz. 274) cmentarz ofiar pacyfikacji w m. Sochy został ujęty w załączniku nr 1 do tej uchwały – Wykaz zabytków wpisanych do rejestru zabytków i gminnej ewidencji zabytków na terenie miasta i gminy Zwierzyniec (poz. 39 gminnej ewidencji zabytków). Jednym z obligatoryjnych zadań gminy wynikającym z przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713) jest kultura, ochrona zabytków i opieka nad zabytkami (art. 7 ust. 1 pkt 9). W ocenie tut. Izby ochrona zabytków, które znajdują się na terenie gminy należy do obowiązków samorządu lokalnego, a zatem finansowanie z budżetu wydatków na zakup farby na cmentarz w Sochach i chryzantem jest dopuszczalne, gdyż mieści się w pojęciu kosztów poniesionych na realizację zadań własnych gminy. Organ nadzoru, jakim jest regionalna izba obrachunkowa, może badać decyzje o sfinansowaniu danego wydatku tylko pod kątem zgodności z prawem, nie ma natomiast kompetencji do oceny jego celowości ani gospodarności. Oznacza to tym samym, że organy jednostek samorządu terytorialnego mają możliwość suwerennego decydowania o celach, na które mają być przeznaczone środki budżetowe i wysokości wydatków na poszczególne zadania. Powyższe, zdaniem tut. Izby, powinno stanowić wystarczające wyjaśnienie na przedstawione w Pana piśmie wątpliwości co do poniesionych przez gminę wydatków na wskazany wyżej cel.

Odnosząc się do zagadnienia natury bardziej ogólnej, a mianowicie, czy gmina może inwestować na nieruchomościach niebędących jej własnością, należy pamiętać, że jednostki sektora finansów publicznych zobowiązane są do przestrzegania przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm.). Z. art. 44 tej ustawy wynika, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych i mają być dokonane zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Ponadto powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów, w sposób umożliwiający terminową realizację zadań, a ponadto w wysokości i terminach wynikających z zaciągniętych zobowiązań. Nie budzi żadnych wątpliwości to, że gmina może ponosić nakłady, dokonywać wydatków, na swój, tj. będący jej własnością majątek, tak nieruchomy (grunty, budynki budowle), jak i ruchomy (maszyny, urządzenia itp.). Ta wynikająca z istoty prawa własności zasada, nie oznacza jednak, że gmina nie może niejako inwestować” w mienie (majątek) nie będące jej własnością ale pozostające w jej dyspozycji. Przepisy art. 7 ustawy o samorządzie gminnym wskazują, że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb lokalnej społeczności o publicznym charakterze. Jeżeli realizowane zadanie służy temu celowi, to kwestia sposobu jego realizacji pozostawiona jest do uznania władz danej jednostki samorządu terytorialnego. W tym zakresie możliwe jest wykonanie zadania na terenie należącym do innego podmiotu, ale udostępnionym gminie do dyspozycji na umownie określonych warunkach (tj. po nabyciu tytułu prawnego do nieruchomości przez gminę).

Niezależnie od powyższego należy zaznaczyć, że również przepisy szczególne mogą wprost przewidywać możliwość finansowania przez gminę inwestycji, remontów czy innych bieżących wydatków dokonywanych przez niepodporządkowane gminie podmioty np. w formie dotacji dla jednostek pożytku publicznego, ochotniczych straży pożarnych czy spółek wodnych. Władzom gminy zapewne znane są prawne możliwości dokonywania takich wydatków budżetowych.

Ponadto uprzejmie przypominam, że na podstawie art. 24 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym w sprawach dotyczących gminy radni mogą kierować interpelacje i zapytania do wójta, burmistrza, prezydenta. Interpelacja dotyczy spraw o istotnym znaczeniu dla gminy, natomiast zapytanie składa się w sprawach aktualnych problemów gminy, a także w celu uzyskania informacji o konkretnym stanie faktycznym. Zarówno interpelacje, jak i zapytania powinny zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego ich przedmiotem oraz wynikające z nich pytania. Interpelacje i zapytania składane są na piśmie do przewodniczącego rady, który przekazuje je niezwłocznie organowi wykonawczemu. Ten z kolei lub osoba przez niego wyznaczona, jest zobowiązana udzielić odpowiedzi na piśmie nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania interpelacji lub zapytania. Tut. Izba zachęca zatem do korzystania z tej formy wyjaśniania spraw budzących Pana wątpliwości. Ich bowiem ocena jest często niemożliwa bez znajomości okoliczności faktycznych, którym te wątpliwości towarzyszą. A te, jak należy zakładać, najlepiej są znane lokalnej społeczności.

{RIO Lublin, 2020-07-01. sygn. RIO – I – 430/28/20}