Realizacja programu Ciepłe Mieszkanie

Stanowisko RIO Opole:

Działając na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1668) w odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnienia:

  1. czy realizacja przez Gminę Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie” wymaga opracowania i przyjęcia uchwałą Rady Miasta zasad, trybu udzielania i rozliczania dotacji celowej z budżetu miasta w ramach realizacji tego programu,
  2. czy w przypadku braku konieczności przyjęcia uchwały, o której mowa powyżej, organ wykonawczy Gminy powinien zarządzeniem określić wzory dokumentów, tj. m.in. wniosku o udzielenie dotacji celowej, umowy, wniosku o rozliczenie i wypłatę dotacji celowej,

uprzejmie wyjaśniam i informuję, co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że Program Priorytetowy „Ciepłe Mieszkanie”1 realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej: NFOŚiGW) za pośrednictwem wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji pyłów oraz gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych.

Beneficjentami programu są gminy, w których odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia powietrza. Gminy otrzymują dofinansowanie w formie dotacji i przekazują je, także w formie dotacji, Beneficjentom końcowym – osobom fizycznym. W opracowanym przez NFOŚiGW Programie Priorytetowym „Ciepłe Mieszkanie” określone zostały między innymi kryteria wyboru inwestycji podlegającej dofinansowaniu, koszty kwalifikowalne, warunki jakie musi spełnić Beneficjent końcowy, aby otrzymać dofinansowanie, intensywność dofinansowania i maksymalną kwotę dotacji, okres trwałości przedsięwzięcia oraz sposób kontroli zrealizowanego przedsięwzięcia, a także inne warunki dofinansowania udzielanego przez gminę Beneficjentom końcowym.

Jak zostało wskazane w uchwałach Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nr 5/10/2023 z dnia 15 lutego 2023 r. oraz nr 11/28/2023 z dnia 19 kwietnia 2023 r.2 , gmina przystępując do Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie” akceptuje w pełnym zakresie warunki i zasady dofinansowania ustalone przez fundusz i nie może wprowadzać w nich modyfikacji. Pełni zatem rolę podmiotu pośredniczącego w przekazywaniu środków między wojewódzkim funduszem ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a Beneficjentem końcowym. Dlatego też brak jest materii podlegającej uregulowaniu w drodze aktu prawa miejscowego przez Radę Miasta na podstawie art. 403 ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2556 ze zm.; dalej: p.o.ś.). Powołany przepis stanowi bowiem podstawę do podjęcia uchwały przez organ stanowiący gminy tylko w przypadku, kiedy decyduje o dofinansowaniu zadań inwestycyjnych służących ochronie środowiska w formie dotacji, w zakresie zadań własnych, określonych w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 p.o.ś., w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6 p.o.ś., stanowiących dochód budżetu gminy, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkiego funduszu, o czym stanowi art. 403 ust. 2 p.o.ś. Uznać zatem należy, że żadne przepisy rangi ustawowej, w tym ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 40 ze zm.) oraz ustawy Prawo ochrony środowiska, nie zawierają podstawy prawnej dla organu stanowiącego do podejmowania uchwał w przedmiocie określenia zasad, trybu udzielania i rozliczania dotacji w ramach realizacji Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie”.

Odnosząc się do drugiego zagadnienia podnieść należy, że zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW3 dotyczącymi przygotowania naboru wniosków oraz rozliczania umów o dofinansowanie dla Beneficjentów końcowych Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie”, gminy zostały zobligowane do opracowania i opublikowania dokumentów związanych z naborem wniosków dla Beneficjentów końcowych na realizację przedsięwzięć w ramach programu, w szczególności: regulaminu naboru wniosków określającego sposób składania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie złożonych w naborze, do momentu zawarcia umowy o dofinansowanie, wzoru wniosku o dofinansowanie dla Beneficjenta końcowego wraz z instrukcją wypełniania, wzoru wniosku o płatność dla Beneficjenta końcowego wraz z instrukcją wypełniania, wzoru umowy o dofinansowanie przedsięwzięcia. Procedura opracowywania dokumentów, w tym określenie podmiotu zobowiązanego do tych czynności, pozostaje poza ustawowym zakresem udzielania wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych wynikającym z art. 13 pkt 11 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

1 https://czystepowietrze.gov.pl/wp-content/uploads/2022/07/Program-priorytetowy-Cieple-Mieszkanie.pdf

2 https://bip.rio.opole.pl/1228/479/uchwaly-kolegium-z-2023-roku-i-pol.html

 

{RIO Opole, 2023-04-19, sygn. NA.III-422-10/2023}