Stanowisko RIO Zielona Góra:
W odpowiedzi na wniosek z dnia 8 czerwca 2018 r. o udzielenie wyjaśnień w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych, skierowany do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze na podstawie art. 13 pkt. 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 561) zawierający zapytanie cyt.: „Czy finansowanie przez organ prowadzący nauczania drugiego języka nowożytnego/niemieckiego od klasy I do VI, który zgodnie z ramowym planem nauczania dla szkoły podstawowej rozpoczyna się od klasy VII narusza ustawę o finansach publicznych w art. 44 w szczególności ust. 3 pkt 1 oraz art. 216 ust. 2 pkt 2?” – wyjaśniam, co następuje:
Gminy realizują zadania publiczne o znaczeniu lokalnym, których celem jest zaspokojenie zbiorowych potrzeb członków wspólnoty samorządowej. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 994 z późn. zm.) do zadań własnych gminy należą sprawy edukacji publicznej. Doprecyzowanie tych zadań znajduje się w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 996 z późn. zm.), której art. 8 ust. 15 stanowi, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi, przedszkoli integracyjnych i specjalnych oraz innych form wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 32 ust. 2, szkół podstawowych, w tym integracyjnych oraz z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gmin. Dalej w art. 11 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy określono, że zadaniem oświatowym gmin jest zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej w jednostkach, o których mowa wyżej. Zakres realizacji tych zadań określa art. 109 ustawy Prawo oświatowe, stanowiąc między innymi, że:
„1. Podstawowymi formami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły są:
1) obowiązkowe zajęcia edukacyjne, do których zalicza się zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnego i z zakresu kształcenia w zawodzie, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 3, w tym praktyczną naukę zawodu, a w przypadku szkół artystycznych – zajęcia edukacyjne artystyczne;
2) dodatkowe zajęcia edukacyjne, do których zalicza się:
a) zajęcia z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych, o których mowa w pkt 1,”
Wobec powyższego wprowadzenie w szkole podstawowej od klasy I do VI nauki drugiego języka nowożytnego może być prowadzone w ramach dodatkowych zajęć edukacyjnych, które zgodnie z ust. 3 wyżej powołanego art. 109 ustawy Prawo oświatowe organizuje dyrektor szkoły, za zgodą organu prowadzącego szkołę i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców.
Zadania oświatowe jednostek samorządu terytorialnego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej, stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2203), są finansowane na zasadach określonych w tej ustawie oraz w ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1453, z późn. zm.). Natomiast ust. 2 tego przepisu stanowi, że środki niezbędne do realizacji zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 11 ust. 2-4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, są zagwarantowane w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Forma finansowania zadań oświatowych zależy od rodzaju zadań samorządu według kryterium prawnego:
zadania własne jednostek samorządu terytorialnego – realizowane we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej i są finansowane z dochodów własnych i transferów z budżetu państwa o przeznaczeniu ogólnym (subwencji), mogą być też dofinansowane dotacjami celowymi z budżetu państwa; większość zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego obowiązkowe zadania własne,
zadania zlecone z mocy prawa – przekazywane do realizacji jednostek samorządu terytorialnego z mocy ustaw, gdy wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, finansowane z otrzymanych na ten cel dotacji z budżetu państwa, podlegających rozliczeniu; oświatowe zadania zlecone to opłata składek na ubezpieczenie zdrowotne uczniów/wychowanków nieposiadających innego tytułu ubezpieczenia oraz zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych dla uczniów szkół podstawowych (od 2014 r.),
zadania powierzone na mocy porozumienia – przekazane przez organy administracji rządowej lub inną jednostkę samorządu terytorialnego na zasadzie dobrowolności na postawie zawartego między tymi podmiotami porozumienia, które określa między innymi sposób finansowania zadania,
programy finansowane z udziałem środków europejskich lub innych zagranicznych -realizowane na podstawie umowy zawartej po skutecznym aplikowaniu jednostek samorządu terytorialnego o środki, finansowane z otrzymanych płatności (i wkładu własnego), podlegają rozliczeniu zgodnie z zakładanymi efektami programu i zasadami kwalifikowalności wydatków.
Mając na uwadze powyższe przepisy, należy wskazać, że prowadzenie w szkole podstawowej od klasy I do VI nauki drugiego języka nowożytnego i finansowanie tych dodatkowych zajęć edukacyjnych realizowane jest w ramach zadań własnych gminy i finansowane jest z dochodów własnych gminy, a nie jak określono w zapytaniu – w ramach realizacji zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami jednostkom samorządu terytorialnego. Odnosząc się do kwestii, czy finansowanie przez organ prowadzący nauki drugiego języka nowożytnego w szkole podstawowej od klasy I do VI narusza art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2077 zpóźn. zm.) należy wskazać, że przepis ten odnosi się do zasad dokonywania wydatków ze środków publicznych. Wysokość wydatków jednostki samorządu terytorialnego i ich przeznaczenie na konkretne zadania określają uprawnione organy gminy, mając na uwadze wykonywanie wszystkich zadań gminy, które służą zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, w tym również potrzeb edukacyjnych, oczywiście z zachowaniem zasad określonych w art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych. Naruszenie tego przepisu może występować przy realizacji budżetu a nie na etapie jego planowania i uchwalania. Jak wskazała Główna Komisja Orzekająca w swoim orzeczeniu cyt.: „Podkreślenia wymaga fakt, że gospodarka środkami publicznymi realizowana jest na podstawie sformalizowanych procedur uchwalania i zatwierdzania wydatków ze środków publicznych (budżetu), także w jednostkach samorządu terytorialnego, jakimi są gminy. Racjonalny ustawodawca nie zakłada, przy tak sformalizowanych i kontrolowanych działaniach postępowania nie celowego i nie oszczędnego na etapie uchwalania budżetu i budowania planu wydatków. Zatem tylko realizacja budżetu niezgodna z planem wydatków jest naruszeniem ustawy o finansach publicznych, której należy dochodzić od winnych tego naruszenia.(orzeczenie GKO z dnia 2 września 2010 r., BDF1/4900/46/52/RN-18/10/1322, Biul.NDFP 2010/4/10)
Reasumując należy wskazać, że organ prowadzący może wyrazić zgodę na prowadzenie w szkole podstawowej od klasy I do VI nauki drugiego języka nowożytnego. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na ten cel zależy od decyzji tego organu.
Stanowisko prezentowane w udzielonej odpowiedzi nie jest prawnie wiążące, lecz stanowi jedynie prezentację poglądu Izby, w sprawie objętej zapytaniem. Niniejsza odpowiedź nie stanowi również wykładni obowiązujących przepisów prawa w zakresie objętym zapytaniem.
{Urząd Gminy Stare Kurowo, 2018-06-08, sygn. }
{Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, 2018-06-29, sygn. RIO.II.K.071.13.2018}