Stanowisko RIO Opole:
Działając na podstawie art. 13 pkt 11 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 561) w odpowiedzi na pismo z dnia 20 lutego 2018 r., dotyczące wniosku o udzielenie wyjaśnienia w sprawie, czy gmina może organizować bezpłatny dowóz uczniów do szkoły niebędącej dla tych uczniów szkołą obwodową, w sytuacji podjęcia przez rodziców uczniów decyzji o przeniesieniu uczniów do szkoły niebędącej szkołą obwodową, informuję co następuje.
Stosownie do treści art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 59 ze zm.), sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem ust. 2. Powołany ust. 2 przedmiotowej regulacji prawnej stanowi, że droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:
- 3 km – w przypadku uczniów klas l-IV szkół podstawowych;
- 4 km – w przypadku uczniów klas V-VIII szkół podstawowych.
Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka:
- przekracza odległości wymienione w ust. 2, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej;
- nie przekracza odległości wymienionych w ust. 2, gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu (art. 39 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe).
Analiza powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że gmina w przypadkach określonych ustawowo ma obowiązek zapewnić uczniowi, bezpłatny transport i opiekę do najbliższego przedszkola, szkoły. Biorąc pod uwagę uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ww. aktów prawnych oraz samorządowych ustaw ustrojowych, w pozostałym zakresie tj. w przypadkach innych niż te, które zostały wskazane w wyliczeniu ustawowym jako obowiązkowe, gmina może zapewnić bezpłatny transport dzieci do szkół i przedszkoli, również przez zakup biletów. Pogląd ten podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 25 sierpnia 2015 r. sygn. akt I SA/Rz 699/15, wydanym na podstawie przepisów ówcześnie obowiązującej ustawy o systemie oświaty, ale nadal zachowującym aktualność (NSA w Warszawie w wyroku z dnia 22 września 2016 r., sygn. akt II GSK 3305/15 oddalił skargę od ww. wyroku, utrzymując tym samym stanowisko wyrażone przez Sąd I instancji). W powołanym orzeczeniu sąd wskazał, iż rodzicom (opiekunom dzieci) przysługuje prawo wyboru szkoły, do której ma uczęszczać dziecko i jest to konstatacja gwarantująca równość podmiotów wobec prawa, należy więc odrzucić aby intencją ustawodawcy było uniemożliwienie gminom bezpłatnego dowozu dzieci do szkół, w sytuacji gdy zamieszkują one poza obwodem danej szkoły, albo nawet poza terytorium gminy. Mając na względzie powyższe, realizacja tego zadania ma charakter fakultatywny i zależy od decyzji danej jednostki samorządu terytorialnego, która powinna dysponować odpowiednimi środkami finansowymi na jego realizację.
Przedstawiając powyższe należy zaznaczyć, że wyjaśnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu nie stanowią wiążącej wykładni prawa.
{Urząd Gminy Pawłowiczki, 2018-02-20, sygn. -}
{RIO Opole, 2018-03-14, sygn. NA.III-0221-4/2018}