Stanowisko RIO Lublin:

W odpowiedzi na Pana wniosek złożony w dniu 30 września 2022 r. o udzielenie wyjaśnienie w zakresie stosowania przepisów o finansach publicznych informuję.

Stosownie do treści art. 15r¹ ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID – 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o COVID-19, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie mógł potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1 ustawy o COVID-19, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie mógł dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Przywołany art. 15r¹ ust. 1 ustawy o COVID-19, obowiązujący od 24 czerwca 2020 r., został w drodze art. 10 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o rządowym funduszu rozwoju dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1768) uchylony z dniem 24 sierpnia 2022 r. Z kolei z art. 32 ww. ustawy o zmianie ustawy o rządowym funduszu rozwoju dróg oraz niektórych innych ustaw wynika, że w przypadku roszczeń, których, dochodzenie zostało ograniczone na podstawie art. 15r¹ ust. 1 ustawy o COYID-19, które dotyczyły zdarzeń powstałych:

1. do dnia 31 grudnia 2020 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 października 2022 r.,
2. w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2023 r.,
3. w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (do dnia 24 sierpnia 2022 r.), zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 kwietnia 2023 r.

Zgodnie natomiast z art. 32 ust. 3 tej ustawy, w przypadku gdy termin ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy upływa w okresie od 24 sierpnia 2022 r. do dnia: 13 października 2022 r., w przypadku, o któiym mowa powyżej w pkt. 1; 13 stycznia 2023 r., w przypadku, o którym mowa powyżej w pkt. 2; 13 kwietnia 2023 r., w przypadku, o którym mowa powyżej w pkt. 3 – zamawiający może dochodzić zaspokojenia z tego zabezpieczenia jeszcze przed upływem terminów wskazanych odpowiednio powyżej w pkt 1 -3, chyba że wykonawca, na 14 dni przed upływem ważności zabezpieczenia, każdorazowo przedłuży jego ważność lub wniesie nowe zabezpieczenie, którego warunki zostaną zaakceptowane przez zamawiającego.

W ocenie tutejszej Izby użyty przez ustawodawcę termin: „zdarzenia powstałe” należy rozumieć jako powstanie przesłanki powodującej naliczenie kary umownej przez zamawiającego. Wskazuje na to użycie przez ustawodawcę w uchylonym art. 15 r¹ ust. 1 zwrotu „o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.” Ustawodawca w tym przypadku miał zatem na myśli zdarzenie, które stanowiło powód naliczenia kary umownej.

Zgodnie z powyższym dochodzenie przez zamawiającego roszczeń z kar umownych za zdarzenia przeszłe (które stanowiły powód naliczenia kary umownej), które zaistniały do 24 sierpnia 2022 r., zostało odroczone w czasie (ewentualne kary będą mogły zostać dochodzone odpowiednio nie wcześniej niż w październiku 2022 r., styczniu 2023 r. albo kwietniu 2023 r.). W przypadku jednakże naruszenia umowy, które nastąpi już po 24 sierpnia 2022 r. zamawiający ma możliwość potrącania kar umownych z wynagrodzenia lub innych wierzytelności jak i dochodzić roszczenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Jednocześnie informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie, prowadząc działalność informacyjną, instruktażową i szkoleniową przedstawia wyłącznie swoje stanowisko i nie jest upoważniona do wydawania rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach ani do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa.

{RIO Lublin, 2022-10-26, sygn. RIO.V.070.60.2022}